TÌNH YÊU TRAO TẶNG BẢN THÂN CỦA THIÊN CHÚA

MẦU NHIỆM NHẬP THỂ,

TÌNH YÊU TRAO TẶNG BẢN THÂN CỦA THIÊN CHÚA

Mầu nhiệm nhập thể là một sự kiện độc nhất vô nhị trong toàn thể vũ trụ. Sự kiện độc nhất dĩ nhiên là một sáng kiến độc đáo của Thiên Chúa, nhưng có lẽ không phải là một sáng kiến hoàn toàn “ngẫu hứng”. Chúng ta cũng có thể khám phá ra nơi sự kiện ấy một thứ “logích” mà, xét theo một khía cạnh nào đó, có thể nói như một hệ quả đương nhiên, hệ quả đương nhiên của tình yêu. Đó là thứ lô-gích của kiểu yêu thương mang tính chất Thiên Chúa, mầu nhiệm nhập thể thật ra vẫn là đường nét quen thuộc của tình yêu Thiên Chúa : tình yêu trao tặng bản thân.

1. Trao đổi và trao tặng

1.1 Giới hạn của “trao đổi"

Xã hội con người kỳ diệu hơn đời sống của con vật ở sự trao đổi. Trao đổi làm cho cuộc sống con người phong phú và phát triển. Mua bán đổi chác được diễn ra trên nền tảng của một sự công bằng, và tính cách công bằng ấy được thực hiện bằng cách “cân đong đo đếm” giá trị sản phẩm trao đổi của hai bên. Để làm được điều ấy, người ta phải thiết lập ra một “hệ đo lường”. Con gà và đồng tiền không có gì chung nhau, nhưng được quy đổi trong hệ thống giá trị kinh tế xã hội để có thể trao đổi cho nhau trong các phiên chợ.

Giá trị của sự vật ấy, nói chung, được đánh giá theo một quy luật khách quan mà thật ra, như K. Marx đã từng phân tích, luôn có một phần giá trị thặng dư chứ không thể nào hoàn toàn công bằng được. Đôi khi giá trị thặng dư trong cuộc trao đổi trở thành bất công một cách không thể chấp nhận được, đó là sự bóc lột. Mặt khác, trong trao đổi, người trao đổi không hướng tới kẻ đối tác với mình những hướng tới sự vật được trao đổi cho mình.         

Tuy nhiên, cách phân tích của Marx có lẽ chưa đi đến được hết ý nghĩa của sự bất công, và vì thế mà không thể hóa giải bất công.

1. Sự kỳ diệu của “trao tặng”

Có khi ta đi ăn tiệc tại nhà một người bạn và gặp một món ăn không được ngon lắm. Nhưng khi đó, chủ nhà giới thiệu với ta : đây là “cây nhà lá vườn”. Điều đơn giản ấy tức khắc làm cho món ăn không ngon lành đó trở thành quí ; vì  như thế là ta được tham dự vào đời sống, được chia sẻ hành trình sống của gia chủ. Cũng thế, một món quà mọn, được dâng tặng với cả tấm lòng thành, sẻ trở nên quí giá; và người nhận được món quà ấy, nếu có đủ tấm lòng như một con người chân chính, sẽ đón nhận được tính cách quí giá ấy trong niềm vui. Thật ra, trong mức độ sống của con người, giá trị của một sự vật không hoàn toàn lệ thuộc vào giá trị tự thân của chính sự vật ấy, nhưng còn do ý nghĩa mà con người ban tặng cho nó. Đó là cách thức sống siêu việt của con người, nơi đó, người ta trao đổi tình nghĩa với nhau chứ không phải phân chia để hưởng thụ sản phẩm; nơi đó, chính tấm lòng của con người được gởi vào các sản phẩm là điều quan trọng hơn và đôi khi có thể làm cho các sản phẩm ấy trở nên tuyệt đối. Một người chồng, trong  khi cãi nhau với vợ và khi bà vợ giận dỗi quăng chịếc áo khoác ra khung cửa sổ của tòa nhà cao tầng,  anh ta đã lao ra cửa để chụp lại chiếc áo đến nỗi suýt rơi xuống đất, Khi người ta hỏi tại sao lại mạo hiểm như thế vì một cái áo, anh ta trả lời đó là chiếc áo của mẹ tặng cho. Chiếc áo ấy không phải là cái áo quí giá do chất liệu, do kỹ thuật, do giá cả; nhưng do tấm lòng của mẹ con hai người ấy với nhau.

Từ một sự mua bán - đổi chác đến sự trao tặng, có một sự chuyển đổi quan trọng.

Trong trao tặng, sản phẩm được trao tặng không tách rời khỏi người trao tặng để trở thành một sự vật trao đổi, nhưng sản phẩm là sự bộc lộ chính tinh nghĩa của người tra tặng. Trong trao tặng, người trao tặng không  mà là một sự nối kết  nhưng chính là một cách trao tặng chính bản thân. Trao tặng không phải là trao đổi, nhưng là trao mà không có gì có thể đổi lại được. 

Giá trị của một sản phẩm được

1.2 Trao đổi khác với trao tặng

2. Một cộng đồng ngôi vị

2.1 Giao ước “móng nền” chứ không phải “kèo cột"

2. Sống với và cùng làm

 

Đời sống Kitô giáo được hiểu một cách gồm tóm trong hai khía cạnh : sống với và cùng làm.

ở với

Kết

Đã là mầu nhiệm thì con người chẳng có thể nào suy cho cùng được. Nhưng mầu nhiệm cao vời lại không phải là một cách cửa đóng kín không cho ai bước vào; mà ngược lại, mầu nhiệm đức tin Kitô giáo luôn là một mầu nhiệm của mạc khải, nghĩa là một chân trời bao la, mời gọi, rộng mở để con người có thể mặc sức tung hoành, khám phá mà không bao giờ có thể tát cạn được. Có thể nói được mầu nhiệm là một sự phong phú tự bản chất, nghĩa là luôn sống và luôn triển nở mà khi nào không còn phong phú và triển nở nữa thì mầu nhiệm cũng không còn là mình nữa.

          Như thế, một tôn giáo đặt nền trên mầu nhiệm nhập thể cũng thừa hưởng tất cả những yếu tố của một tình yêu trao tặng bản thân, và đó là một hành trình “mầu nhiệm”, nghĩa là không bao giờ có thể hoàn tất nhưng luôn phong phú và mở ra mãi.