VÀI NÉT ĐẸP VỀ ĐỜI SỐNG GIA ĐÌNH

Tónh taâm Muøa Chay 2003[1]

Vaøi neùt ñeïp cuûa ñôøi soáng gia ñình

Trong thö Epheâsoâ, thaùnh Phaoloâ khaúng ñònh vôùi chuùng ta moät chaân lyù : “. . . Chuùa Cha, laø nguoàn goác moïi gia toäc treân trôøi döôùi ñaát” [Ep 3,14]. Khaúng ñònh aáy coù theå laø môû ra moät neûo ñöôøng tìm veà Thieân Chuùa qua tình nghóa “gia toäc” thaân quen cuûa con ngöôøi. Neáu nhö nhöõng tình caûm cuûa ñôøi soáng gia ñình, tình maãu töû, tình phuï töû, tình huynh ñeä… laø nhöõng gì raát saâu xa vaø soáng ñoäng trong loøng con ngöôøi, thì chuùng ta cuõng coù theå thaáy haàu nhö taát caû nhöõng ñöôøng neùt cuûa tình nghóa gia ñình aáy aên khôùp sít sao vôùi khuoân maët Thieân Chuùa maïc khaûi vaø qua ñöôøng loái cöùu ñoä laï luøng cuûa Ngaøi.

Thöïc söï suy nieäm veà ñôøi soáng gia ñình döôùi aùnh saùng ñöùc Tin cuõng chính laø suy nieäm veà kyø coâng cuûa Thieân Chuùa vaø laø suy nieäm veà chính tình yeâu nhieäm maàu cuûa Thieân Chuùa ñang theå hieän soáng ñoäng trong cuoäc soáng haèng ngaøy cuûa kieáp nhaân sinh.

1. Cuoäc ñôøi laø cho ñi

1.1 Ñi tìm ñænh cao ñôøi ngöôøi

Chuùng ta coù theå nhìn thaáy trong cuoäc ñôøi con ngöôøi noùi chung moät bieåu ñoà “treû nhoû - tröôûng thaønh – tuoåi giaø”, bieåu ñoà bao goàm hai chieàu höôùng “thaêng tieán - sa suùt”. Cuoäc ñôøi con ngöôøi baét ñaàu töø moät haøi nhi beù boûng, yeáu ôùt, baát löïc, phaûi leä thuoäc taát caû vaøo ngöôøi khaùc. Theá roài ñöùa beù aên uoáng, hoïc taäp vaø tích luõy bao nhieâu naêng löïc khaùc moãi ngaøy moãi nhieàu hôn, trong nieàm mong moûi thôøi gian qua mau töøng ngaøy, töøng naêm ñeå ñöôïc theâm tuoåi, theâm khoân ngoan, theâm cao lôùn, coù khaû naêng theå hieän chính mình vaø ñöôïc töï do quyeát ñònh haønh vi cuûa mình. Nhöng roài sau ñoù, chaúng maáy choác, ngöôøi thanh nieân ñeïp ñeõ aáy, con ngöôøi treû tuoåi sung söùc aáy, keû nhieàu taøi naêng vaø nhanh nhaäy aáy, vöôït qua tuoåi sung söùc cuûa mình ñeå ñi vaøo quaù trình xuoáng doác; söùc khoûe vaø taøi naêng cöù vôi ñi daàn theo naêm thaùng. Roài anh ta laïi phaûi töøng ngaøy choáng choïi vôùi nhòp ñieäu mau leï cuûa thôøi gian, mong öôùc thôøi gian ñi chaäm laïi, mong öôùc tuoåi giaø laâu ñeán . . .

Quaû thaät nhìn vaøo bieåu ñoà aáy ta thaáy cuoäc ñôøi con ngöôøi khaù bi ñaùt : mong mau lôùn ñeå höôûng nhöõng naêm thaùng töôi ñeïp cuûa ñænh cao cuoäc ñôøi, nhöng roài laïi mong laâu giaø ñeå ñöôïc döøng laïi laâu hôn ôû ñænh cao aáy. Theá nhöng cuoäc ñôøi vaãn cöù troâi vaø caùi ñænh cao cuoäc ñôøi aáy nhieàu khi chæ laø moät böùc maøn moûng, thaät moûng, thaät phuø du; ñuïng vaøo noù roài, ngöôøi ta seõ thaáy loä ra ngay sau ñoù moät con ñöôøng xuoáng doác. Söï böøng tænh sau ñænh cao, ñoù laø coá gaéng ñeå “neo mình ôû tuoåi 20”, coá gaéng ñeå treû maõi, ñeå ñeïp maõi, ñeå maõi maõi laø ngoâi sao… nhöõng coá gaéng voâ voïng !

Quaû thaät, neáu ngöôøi ta soáng ñeå ñi tìm ñænh cao ñôøi ngöôøi nhö theá, thì cuoäc soáng con ngöôøi quaù kyø cuïc. Thoaùng moät caùi, ngöôøi ta ñaõ ñi qua ñænh cao cuoäc ñôøi vaø caûm thaáy nhö mình ñaõ bò löøa, bò duï doã. Caùi ñænh cao aáy gioáng nhö moät taám baùnh veõ, moät taám maøn moûng giaû taïo ñöôïc toâ veõ. Ñoù laø caùi bi ñaùt cuûa moät bieåu ñoà maø ngöôøi ta veõ neân ñöôïc töø nhöõng gì deã thaáy nhaát, töø nhöõng daùng veû beân ngoaøi cuûa haønh trình ñôøi ngöôøi; caùi bi ñaùt cuûa chính thaân phaän con ngöôøi daønh cho nhöõng ngöôøi ñi tìm ñænh cao nôi voùc daùng, nôi taøi naêng, nôi söùc maïnh cuûa baûn thaân…

Theá nhöng, lieäu chöøng ta coù theå nhìn thaáy moät bieåu ñoà khaùc khoâng ?

1.2 Cuoäc ñôøi laøm hoa hay cuoäc ñôøi laøm haït ?

Moät caùch naøo ñoù, chuùng ta coù theå noùi ñöôïc raèng cuoäc ñôøi ñi tìm ñænh cao qua daùng veû beân ngoaøi nhö theá chính laø “cuoäc ñôøi laøm hoa”. Boâng hoa bao giôø cuõng töôi taén, röïc rôõ, ñeïp ñeõ. Boâng hoa laø thaønh quaû taäp trung cuûa taát caû nhöõng caùi toát nhaát cuûa ñôøi caây ñeå khoe saéc moät laàn. Theá nhöng boâng hoa thì bao giôø cuõng mau heùo taøn; vaø soáng ñôøi laøm hoa cuõng haøm yù nghóa laø löïa choïn thaùi ñoä : thaø röïc rôõ moät laàn roài taøn heùo; thaø huy hoøang moät phuùt coøn hôn laàm luõi caû ñôøi. . .

Tuy nhieân, thaät söï ñôøi caây khoâng phaûi chæ laø kieáp hoa, vaø suy ñeán cuøng, hoa chæ laø moät giai ñoaïn caàn phaûi traûi qua ñeå thaønh neân haït. Ñôøi caây caàn coù hoa nhöng cuõng caàn vöôït qua thôøi kyø nôû hoa ñeå ñi ñeán thôøi kyø ñaäu haït.

Cuoäc ñôøi laøm haït thì khoâng röïc ñôõ, khoâng khoe saéc toûa höông, khoâng töôi taén meàm maïi, khoâng thu huùt böôùm ong. Nhöõng cuoäc ñôøi laøm haït vaãn coù neùt “huyeàn nhieäm”, cao quí, coù neùt ñeïp rieâng cuûa noù. Caùi ñeïp cuûa haït khoâng loà loä ra ngoaøi, nhöng aån daáu trong daùng veû xaáu xí. Caùi cao quí cuûa haït khoâng phaûi laø khoe meõ beân ngoaøi nhöng laø öôm maàm beân trong. Haït cho ñi chính baûn thaân mình, daâng taëng troïn veïn vaø tuyeät ñoái, vì haït bao giôø cuõng phaûi thoái ñi ñeå naåy sinh nhöõng boâng haït khaùc.

Theá thì ñænh cao ñôøi ngöôøi laø cuoäc ñôøi laøm hoa hay cuoäc ñôøi laøm haït ? Theá thì neùt ñeïp chaân chính cuûa ñôøi ngöôøi laø röïc rôõ ñeå thu huùt hay quaûng ñaïi, aâm thaàm ñeå cho cho ñi?

1.3 Pheùp laï trong ñôøi soáng gia ñình

Trong ñôøi soáng gia ñình, ngöôøi ta coù theå thaáy thaät nhieàu pheùp laï, nhöõng pheùp laï xaåy ra thöôøng xuyeân neân nhieàu khi ngöôøi ta coi thöôøng. Duø vaäy, chaêm chuù moät chuùt, ta cuõng seõ nhaän ra ngay nhöõng bieán ñoåi kyø dieäu maø ta coù theå goïi ñöôïc laø nhöõng “pheùp laï giöõa ñôøi thöôøng”. Trong soá nhieàu “pheùp laï” aáy, coù moät pheùp laï lôùn nhaát : trôû neân cha meï.

Laø con ngöôøi, ai cuõng mong cho mình “ñöôïc”, caùi ñöôïc cuûa moät loái nhìn laáy mình laøm trung taâm : ñöôïc coù, ñöôïc yeâu, ñöôïc chaáp nhaän, ñöôïc sung söôùng, . . . Ñoù laø qui luaät chung cuûa thaùi ñoä con ngöôøi. Theá nhöng, khi moät thanh nieân laøm cha, laøm meï, taát caû nhöõng caùi ñöôïc aáy ñeàu daàn daàn thay ñoåi. Thay vì ñöôïc chieàu chuoäng, cha meï baét ñaàu bieát chieàu chuoäng ñöùa con beù boûng cuûa mình; thay vì ñöôïc yeâu, cha meï baét ñaàu bieát yeâu, yeâu voâ ñieàu kieän ñoái vôùi ñöùa con cuûa mình; thay vì ñöôïc theâm thu nhaäp, thay vì ñöôïc sung söôùng hôn, khi laøm cha laøm meï, ngöôøi ta kinh nghieäm nhö ñôøi mình bò ñaûo loän taát caû : saün saøng hao toån thu nhaäp vì con, saün saøng chòu vaát vaû khoå sôû vì con. . . Cuoái cuøng, ngöôøi cha ngöôøi meï coøn nghe thaáy lôøi thuùc baùch nhö theå daùm chaáp nhaän “chaám döùt töông lai” cuûa mình ñeå môû ñöôøng cho töông lai cuûa con caùi.

Nhìn vaøo cuoäc ñôøi aáy, chuùng ta nhaän ra neùt ñeïp voâ cuøng cuûa cuoäc ñôøi laøm cha meï. Khoâng phaûi ngaãu nhieân maø tình maãu töû laø tình caûm ñeïp nhaát trong taâm hoàn con ngöôøi; khoâng phaûi ngaãu nhieân maø ca dao meï luoân laø maûng ca dao phong phuù nhaát trong kho taøng vaên chöông nhaân loaïi. Nhìn vaøo pheùp laï aáy, chuùng ta nhaän ra neùt ñeïp cuûa cuoäc ñôøi cho ñi, neùt ñeïp cuûa cuoäc ñôøi laøm haït.

1.4 Baûn chaát cuoäc ñôøi con ngöôøi laø cho ñi

Trong khi caùi bieåu ñoà cuûa hieän töôïng boäc loä tính bi ñaùt vaø voâ voïng cuûa lòch söû ñôøi ngöôøi, thì moät bieåu ñoà khaùc, caên cöù vaøo baûn chaát yeâu thöông cuûa con ngöôøi, caên cöù vaøo nhöõng nhu caàu raát thaät vaø raát soáng ñoäng cuûa ñôøi soáng gia ñình, laïi cho thaáy moät söï “hôïp lyù” saâu xa beân trong : con ngöôøi ñöôïc ñoùn nhaän bao nhieàu hoàng aân ñeå lôùn leân; roài con ngöôøi laïi coù khaû naêng phaùt trieån vaø saùng taïo cho gia saûn aáy phong phuù theâm; roài cuoái cuøng con ngöôøi seõ laïi mang taát caû voán lieáng vaø “phaàn lôøi” aáy ñeå tieáp tuïc cho ñi, cho ñi ñeán taän baûn thaân mình. Thö muøa Chay 2003 cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II noùi: “Khuynh höôùng trao ban ñaõ naèm saâu trong taâm hoàn con ngöôøi” [soá 1].

Nhö theá, töø quan ñieåm ñôøi ngöôøi laø cho ñi, chuùng ta coù theå khaúng ñònh raèng “ñænh cao” ñôøi ngöôøi khoâng phaûi laø tuoåi treû, nhöng trong thöïc chaát, chính laø tuoåi cho ñi, laø tuoåi laøm cha meï, hay laø chính tuoåi giaø. Quaû thaät nhìn theo quan ñieåm naøy, chuùng ta môùi thaáy ñöôïc neùt ñeïp cuûa nhöõng neáp nhaên treân traùn, neùt ñeïp cuûa nhöõng sôï toùc baïc, neùt ñeïp cuûa moät cuoäc ñôøi cho ñi troïn veïn; trong quan ñieåm naøy, chuùng ta thaáy cuoäc ñôøi con ngöôøi khoâng bi ñaùt nhöng traøn ñaày yù nghóa, bôûi vì khi ñoù, con ngöôøi theå hieän ñöôïc höôùng haønh trình nhö moät quy luaät maø Chuùa Gieâsu ñaõ neâu leân tröôùc khi ñi vaøo cuoäc töû naïn cuûa Ngaøi :

“Ñaõ ñeán giôø Con Ngöôøi ñöôïc toân vinh ! Thaät, Thaày baûo thaät anh em, neáu haït luùa gieo vaøo loøng ñaát khoâng cheát ñi, thì noù vaãn trô troïi moät mình; coøn neáu cheát ñi, noù môùi sinh ñöôïc nhieàu haït khaùc. Ai yeâu quí maïng soáng mình, thì seõ maát; coøn ai coi thöôøng maïng soáng mình ôû ñôøi naøy thì seõ giöõ laïi ñöôïc cho söï soáng ñôøi ñôøi” [Ga 12,23-35].

Nhö theá, ta coù theå khaúng ñònh raèng, ñôøi soáng gia ñình, ñöôïc nhìn theo yù nghóa Kitoâ giaùo, coù khaû naêng giuùp con ngöôøi thöïc hieän vaän maïng ñôøi ngöôøi vaø giuùp cho con ngöôøi hoaøn thaønh khaùt voïng saâu xa chaân thaät nhaát cuûa baûn chaát ngöôøi.

2. Trao taëng chính baûn thaân mình

2.1 Lôøi môøi goïi yeâu thöông troïn veïn hôn

Moät ñöùa beù ñi laïc, lang thang khoùc loùc giöõa ñöôøng phoá, baø con xung quanh moãi ngöôøi phaûn öùng moät caùch. Ta taïm keå ra moät vaøi thaùi ñoä tieåu bieåu :

1/ Keát aùn moät ñöùa treû ñaõ khoâng vaâng lôøi cha meï;

2/ Ñuoåi ñöùa beù ñi vì noù mang laïi xui xeûo;

3/ Cho vaøi ñoàng ñeå noù laøm gì thì laøm;

4/ Tìm caùch ñeå giuùp noù trôû veà gia ñình;

5/ Nhaän ñöùa treû laøm con trong gia ñình.

Trong naêm caùch thöùc naøy, chuùng ta coù theå thaáy coù ba loaïi vaø coù hai söï khaùc bieät lôùn : söï khaùc bieät thöù nhaát naèm giöõa thaùi ñoä gheùt [thaùi ñoä 1 vaø 2] vaø thaùi ñoä thöông haïi [thaùi ñoä 3 vaø 4]; söï khaùc bieät thöù hai naèm giöõa thaùi ñoä thöông haïi vôùi thaùi ñoä thöông yeâu [thaùi ñoä 5]. Laèn ranh thieän aùc naèm ôû giöõa thaùi ñoä gheùt vaø thaùi ñoä thöông haïi. Nhöng coù leõ khoaûng caùch giöõa thaùi ñoä thöông haïi ñeán thaùi ñoä thöông yeâu coøn xa hôn nhieàu so vôùi khoaûng caùch töø gheùt ñeán thöông haïi. Ngöôøi ta coù theå ñi töø choã gheùt ban ñaàu ñeán choã ñeán choã thöông haïi ngay sau ñoù. Loøng thöông haïi thöïc söï ñaõ laø moät böôùc ñaàu cuûa tình yeâu thöông vaø laø moät ñieàu naèm saâu trong baûn chaát con ngöôøi, khoù coù theå xoùa boû hoaøn toaøn ñi ñöôïc. Tuy nhieân, töø choã thöông haïi ñeå boá thí moät vaøi ñieàu, cho ñeán loøng yeâu thöông trao ban chính baûn thaân, chaáp nhaän phieàn luïy caû chính baûn thaân cuûa mình vì lieân ñôùi vôùi ngöôøi khaùc, khoaûng caùch naøy ñoøi hoûi moät söï daán thaân maïnh daïn, töï do, phieâu löu vaø saùng taïo chính cuoäc ñôøi mình; vaø ñoù chính laø tính caùch tuyeät ñoái cuûa tình yeâu.

Quaû thaät, lôøi môøi goïi yeâu thöông laø lôøi môøi goïi khoâng coù giôùi haïn; khoâng laáy möùc ñoä hôïp lyù naøo ñeå döøng laïi. Lôøi môøi goïi yeâu thöông luoân luoân laø lôøi môøi goïi troïn veïn hôn. Thöông yeâu chaân chính laø trao taëng chính baûn thaân mình chöù khoâng phaûi chæ laø trao taëng nhöõng gì dö thöøa, nhöõng ñieàu beân ngoaøi mình, nhöõng ñieàu mình sôû höõu maø thoâi.

Vôùi hình aûnh aáy, chuùng ta coù theå nhaän ra neùt ñoäc ñaùo cuûa ñôøi soáng gia ñình so vôùi nhöõng moái töông quan khaùc trong cuoäc soáng. Tình yeâu thöông ñích thöïc ñöôïc dieãn taû moät caùch khaù bình thöôøng nhöng laïi raát tuyeät vôøi trong ñôøi soáng gia ñình, ñoù laø tình yeâu thöông trao taëng chính baûn thaân mình, ñeå cuøng ñoàng haønh, cuøng lieân luïy, cuøng thaønh coâng vaø thaát baïi vôùi nhau. Ñoù laø ñôøi soáng luoân ñöôïc nuoâi döôõng baèng lôøi môøi goïi yeâu thöông troïn veïn hôn.

2.2 Neàn taûng ñôøi soáng gia ñình laø chaáp nhaän nhau

Gia ñình laø moät coäng ñoàng ngoâi vò, nôi ñoù, ngöôøi ta chaáp nhaän chính “caùi toâi” cuûa nhau, nghóa laø chaáp nhaän moïi söï thuoäc veà “caùi toâi” aáy, chöù khoâng phaûi chæ laø ñoùn nhaän moät neùt ñeïp cuûa thaân theå, moät ñöùc tính, moät taøi naêng naøo ñoù, hoaëc moät ñieàu sôû höõu cuûa nhau. Chính vì theá, trong gia ñình, ngöôøi ta coù theå phoù thaùc hoaøn toaøn cho nhau, vaø coù theå troâng caäy vaøo nhau trong taát caû haønh trình cuoäc ñôøi con ngöôøi. Trong Toâng huaán Ñôøi soáng Gia ñình, ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II vieát :

“Gia ñình ñöôïc thieát laäp do tình yeâu thöông vaø ñöôïc sinh ñoäng cuõng do tình yeâu thöông, laø moät coäng ñoàng caùc ngoâi vò : ñoâi baïn laø nam vaø nöõ, cha meï vaø con caùi, hoï haøng. Boån phaän ñaàu tieân cuûa noù laø trung thaønh soáng thöïc taïi cuûa söï hieäp thoâng trong moät coá gaéng beàn bæ nhaèm thaêng tieán moät coäng ñoàng ñích thöïc goàm caùc ngoâi vò.

Nguyeân lyù noäi taïi, söùc maïnh thöôøng xuyeân vaø muïc ñích cuoái cuøng cuûa moät söùc maïnh nhö theá chính laø tình yeâu thöông : cuõng nhö khoâng coù tình yeâu thöông gia ñình neáu khoâng phaûi laø moät coäng ñoàng caùc ngoâi vò, thì cuõng theá, khoâng coù tình yeâu thöông, gia ñình khoâng theå soáng, lôùn leân vaø töï hoaøn thieän xeùt nhö moät coäng ñoàng caùc ngoâi vò”. [soá 15]

Moät em beù moà coâi luoân mong tìm ñöôïc moät maùi aám gia ñình, mong coù ai ñoù nhaän mình laø con, vaø mình ñöôïc laø anh, laø em cuûa moät ai khaùc. Nhöng ñieàu ñoù khoâng phaûi laø deã; bôûi vì, trong khi chöa coù tình yeâu thöông ñeå chaáp nhaän troïn veïn “caùi toâi” cuûa nhau, ngöôøi ta ñaõ deã daøng bò ñuïng chaïm vì caù tính hoaëc vì nhöõng thoùi xaáu cuûa cuûa nhau. Tình thöông haïi vaø thaùi ñoä boá thí hoaøn toaøn khoâng theå giuùp ngöôøi ta coù theå ñoùn nhaän nhöõng con ngöôøi “nhaân voâ thaäp toaøn” ñöôïc. Khi aáy, chæ caàn moät truïc traëc nhoû cuõng coù theå laøm lung lay moät ñôøi soáng chung khoâng coù neàn taûng.

Ngöôïc laïi, trong ñôøi soáng gia ñình, dó nhieân laø vaãn luoân coù nhöõng khaùc bieät, nhöõng xung ñoät, vaø luoân gaëp thaáy nhöõng con ngöôøi “nhaân voâ thaäp toaøn”. Tuy nhieân, beân döôùi, neàn taûng cuûa ñôøi soáng naøy laïi chính laø thaùi ñoä chaáp nhaän nhau voâ ñieàu kieän, laø thaùi ñoä thuoäc veà nhau, thaùi ñoä ñoùn nhaän tha nhaân nhö cha cuûa toâi, meï cuûa toâi, con cuûa toâi, anh chò em cuûa toâi… Chính neàn taûng aáy giuùp con con ngöôøi coù theå hoùa giaûi nhöõng khaùc bieät, vöôït qua nhöõng xung ñoät.

Quaû thaät, moät con ngöôøi teä haïi nhaát vaãn coù theå coù ngöôøi thöông, cuï theå laø baø meï cuûa anh ta, ngöôøi ñaõ daùm chaáp nhaän con ngöôøi teä haïi aáy nhö laø ngöôøi cuûa mình. Ngöôïc laïi, moät “ngöôøi döng nöôùc laõ”, duø coù toát ñeán ñaâu, trong quaù trình daøi vaø phöùc taïp cuûa cuoäc soáng, cuõng vaãn taïo neân nhöõng khaùc bieät, nhöõng caù tính maø ta khoù coù theå chaáp nhaän hoaøn toaøn ñöôïc.

Caên baûn cuûa ñôøi soáng chung khoâng theå tìm thaáy nôi söï hoøa hôïp treân beà maët, nhöng chính laø ôû neàn taûng cuûa söï chaáp nhaän baûn thaân cuûa nhau. Treân neàn taûng aáy, ngöôøi ta môùi coù theå daøn xeáp nhöõng truïc traëc, hoøa giaûi nhöõng xung ñoät vôùi nhau. Thieáu neàn taûng naøy, ngöôøi ta seõ chæ coøn bieát yeâu saùch laãn nhau, soi moùi laãn nhau, tranh giaønh quyeàn lôïi cuûa nhau vaø khoâng bao giôø coù theå thöïc söï xaây döïng moät cuoäc soáng chung vöõng beàn ñöôïc.

Nhaân loaïi tìm moïi caùch ñeå xaây döïng moät theá giôùi hoøa bình, vaø ngöôøi ta nhöõng töôûng raèng hoøa bình coù ñöôïc laø nhôø ngoaïi giao, nhôø hoäi ñaøm, nhôø hôïp ñoàng hai beân cuøng coù lôïi. . . Nhöng thaät ra taát caû nhöõng ñieàu aáy chæ laø nhöõng raùp noái treân “keøo coät” maø khoâng xaây ñöôïc neàn taûng vöõng chaéc. Ñaõ coù thôøi ngöôøi ta töôûng raèng : lôïi ích cuûa moãi ngöôøi laø lôïi ích cuûa moïi ngöôøi vaø ngöôïc laïi. Nhöng cuoäc ñôøi khoâng ñôn giaûn nhö theá. Khoâng coù ngöôøi hy sinh, chòu thua loã vì ñaõ chaáp nhaän, yeâu thöông ngöôøi thuoäc veà mình, thì khoâng theå naøo eâm xuoâi moät vieäc gì caû. Veà cuûa caûi, Dostoievsky, trong ñoaïn vaên noåi tieáng veà Vieân Ñaïi Phaùp Quan Toân giaùo, taùc phaåm Anh Em nhaø Karamadoáp, ñaõ töøng noùi : “khoâng bao giôø hoï coù theå phaân phoái vôùi nhau cho oån thoûa ñöôïc !”.

Quaû thaät, khoâng theå coù söï coâng baèng trong ñôøi soáng gia ñình, nhöng chính trong gia ñình, vieäc söû duïng cuûa caûi theo nhu caàu cuûa caùc thaønh vieân laïi ñöôïc thöïc hieän toát ñeïp hôn moïi toå chöùc khaùc. Cuõng theá, ñôøi soáng gia ñình, duø coù nhöõng truïc traëc, nhöng neàn taûng cuûa noù, bình thöôøng, vaãn laø nhöõng ngöôøi thuoäc veà nhau; vaø moät ñôøi soáng gia ñình truïc traëc vaãn bao haøm moät khaû naêng hoøa giaûi lôùn lao vaø caên baûn hôn raát nhieàu.

2.3 Taám loøng cuûa Cha

Chuùng ta tìm thaáy moät thí duï raát ñeïp trong duï ngoân ngöôøi Cha nhaân haäu : anh con caû ñaõ khoâng chaáp nhaän ñöùa em cuûa mình, vaø anh ta tìm thaáy lyù do, nhöõng lyù do hoaøn toaøn chính ñaùng, hôïp lyù ñeå keát aùn noù :

“Coøn thaèng con cuûa cha ñoù, sau khi ñaõ nuoát heát cuûa caûi cuûa cha vôùi boïn ñieám, nay trôû veà, thì cha laïi gieát beâ beùo aên möøng!”[Lc 15,30].

Trong khi ñoù, ngöôøi cha laïi môøi goïi anh ta ñoùn nhaän “thaèng con cuûa cha” nhö laø “em cuûa con” ñeå coù theå chaáp nhaän vaøo nhaø cha, aên möøng vaø hoan hyû vì ñieàu toát cho em cuûa mình :

“Nhöng ngöôøi cha noùi vôùi anh ta : ‘con aø, luùc naøo con cuõng ôû vôùi cha, taát caû nhöõng gì cuûa cha ñeàu laø cuûa con. Nhöng chuùng ta phaûi aên möøng vaø hoan hyû, vì em con ñaây ñaõ cheát, nay laïi soáng, ñaõ maát, nay laïi tìm thaáy” [Lc 15, 31-32]

Trong gia ñình, nhöõng ñöùa con vaãn chaáp nhaän nhau laø anh chò em cuûa mình; tuy nhieân, taàm nhìn vaø taám loøng cuûa con caùi chaúng theå baèng ñöôïc taám loøng vaø taàm nhìn cuûa cha meï ñöôïc. Tuy vaãn thöông nhau hôn ngöôøi ngoaøi, nhöng con caùi cuõng thöôøng nhìn nhau vôùi caùi nhìn ganh tî, so saùnh, hôn thua. Ñoù laø taàm nhìn la ñaø vaø ñoù laø taám loøng haïn heïp.

Ngöôïc laïi, cha meï thöôøng coù caùi nhìn bao quaùt vaø moät taám loøng bao la. Cha meï yeâu thöông heát moïi ñöùa con vaø bieát daønh cho nhöõng ñöùa con naøo yeáu ñau, heøn keùm nhaát nhöõng phöông thöùc öu ñaõi ñeå chuùng coù theå soáng toát hôn. Taám loøng cuûa cha luoân vui vôùi moïi ñieàu toát laønh cuûa moãi ñöùa con, vaø luoân buoàn vôùi töøng khoù khaên cuûa moãi ñöùa con; taám loøng cuûa cha khoâng tìm khaúng ñònh mình baèng caùch so saùng hôn thua, nhöng bao dung vaø thoâng hieäp vôùi moïi ñöôïc thua trong gia ñình.

Nhöõng ñöùa con naøo caøng “gaàn” taám loøng cuûa cha meï, ngöôøi anh chò caû, ñöùa con ñöôïc huû hæ taâm söï vôùi cha meï nhieàu hôn, seõ deã daøng coù taám loøng cuûa cha ñeå chaáp nhaän moïi anh chò em cuûa mình. Chæ ñöùa con naøo hieåu ñöôïc loøng cha meï, hieåu noãi loøng bao dung cuûa cha meï thì ñöùa con aáy môùi thaáy taàm nhìn cuûa mình cao hôn vaø taám loøng cuûa mình quaûng ñaïi hôn.

Nôi ñaây chuùng ta hieåu ñöôïc phaàn naøo maàu nhieäm cuûa tình yeâu Thieân Chuùa, moät Thieân Chuùa laø Cha cuûa moïi ngöôøi; vaø Ngaøi maïc khaûi cho chuùng ta bieát chæ coù moät Thieân Chuùa laø Cha ñeå chuùng ta cuõng thoaùt khoûi caùi nhìn hôn thua, caùi nhìn phaùt xuaát töø trung taâm laø baûn thaân mình, laø ñoaøn theå cuûa mình, laø quoác gia cuûa mình; ñeå chuùng ta vöôït qua ñöôïc taám loøng haïn heïp vaø bieát thoâng chia vôùi nhau moïi nieàm vui vaø moãi buoàn.

2.4 Gia ñình nhaân loaïi môùi

Thieân Chuùa saùng taïo con ngöôøi nhö moät gia ñình, gia ñình Adong vaø Eva. Theá nhöng gia ñình aáy ñaõ sôùm ñoå vôõ vì toäi loãi xen vaøo. Töø ñoù, gia ñình nhaân loaïi trôû thaønh nôi xaâu xeù nhau. Cain gieát Abel, ñieàu ñoù coù nghóa laø chính caùc anh chò em trong gia ñình cuõng coù theå trôû thaønh nhöõng keû giaønh giaät, saâu xeù, kieän tuïng laãn nhau.

Vì theá, khi keå laïi gia phaû Ñöùc Gieâsu [Mt 1, 1-17], thaùnh Mattheu ñaõ muoán noùi ñeán moät gia ñình môùi trong Ñöùc Gieâsu, gia ñình Giaùo Hoäi. Gia ñình môùi, töùc laø Gíao Hoäi, ñöôïc thieát laäp ñeå thay theá cho moái giaây lieân heä maùu muû ñaõ bò phai laït. Trong gia ñình môùi naøy, Chuùa Gieâsu toû cho chuùng ta bieát moïi ngöôøi ñeàu coù Chuùa Cha, moät Thieân Chuùa duy nhaát cuûa moïi ngöôøi vaø moïi ngöôøi ñöôïc keâu goïi ñeå trôû neân ngöôøi em cuûa Ñöùc Gieâsu, trôû neân anh em cuûa nhau trong gia ñình nhaân loaïi.

Nhö theá, Thieân Chuùa maëc khaûi cho chuùng ta bieát chæ coù moät Thieân Chuùa, khoâng phaûi laø ñeå chuùng ta loaïi tröø nhöõng ngöôøi khoâng cuøng nieàm tin, nhöng laø ñeå coù moät neàn taûng cho gia ñình môùi, trong ñoù, moïi ngöôøi laø anh em vôùi nhau. Chính trong yù nghóa aáy, chuùng ta hieåu ñöôïc roõ hôn ñieàu Ñöùc Giao Phaolo II noùi trong Thö muøa Chay 2003 : “Khaû naêng ban taëng chính mình cho ngöôøi khaùc töï noù laø moät quaø taëng ñeán töø aân suûng cuûa Thieân Chuùa” [soá 4].

Trong vieãn töôïng nhaân loaïi, khi con ngöôøi nhaän ra mình thuoäc veà gia ñình cuûa Thieân Chuùa, laø con cuûa moät Cha duy nhaát, thì con ngöôøi môùi coù theå thöïc söï tìm thaáy moät neàn taûng ñeå baét ñaàu xaây döïng moät theá giôùi “töù haûi giai huynh ñeä”; khi aáy, con ngöôøi ñoái dieän vôùi lôøi môøi goïi bieát trao taëng chính baûn thaân, töùc laø bieát chaáp nhaän ngöôøi khaùc nhö nhöõng keû thuoäc veà mình.

3. Nieàm vui cuûa söï trao ban chính mình

3.1 Vui buoàn cuûa chung

Hieän nay, chuùng ta thaáy moät hieän töôïng : treû em thoâng minh hôn, hieåu bieát nhieàu chuyeän hôn so vôùi nhöõng em cuøng tuoåi cuûa vaøi thaäp nieân tröôùc. Treû em soáng trong moät thôøi ñaïi vaên minh hôn, nhaát laø phaàn lôùn caùc em ñöôïc göûi ñi nhaø treû töø tuoåi nhoû. Tuy nhieân, khi ñöôïc gôûi tôùi nhaø treû sôùm quaù vaø nhieàu thôøi gian quaù, treû seõ sôùm hoïc ñöôïc caùc xaùc ñònh mình, ñoàng thôøi cuõng sôùm hoïc ñöôïc caùch nhaän bieát nhöõng gì thuoäc veà mình : caùi naøy cuûa toâi, khoâng phaûi cuûa baïn.. . Chuùng raát gioûi, nhöng cuõng raát deã trôû thaønh nhöõng “oâng thaàn giöõ cuûa”.

Ngöôïc laïi, ôû trong gia ñình, bình thöôøng, treû seõ daàn daàn hoïc ñöôïc moät caùch nhìn khaùc : taøi saûn laø cuûa chung, söï thaønh coâng cuûa anh chò em cuõng laø söï thaønh coâng cuûa chính mình, lôïi ích cuûa gia ñình cuõng laø lôïi ích cuûa chính mình.

Ñoù laø böôùc ñaàu cuûa söï môû roäng troïng taâm cuûa cuoäc ñôøi. Trong taâm hoàn non nôùt cuûa treû, caùi toâi ñöôïc khaùm phaù trong moái töông quan thaân aùi, vaø caùi toâi aáy khoâng phaûi laø trung taâm duy nhaát cuûa taát caû moïi söï, nhöng laø caùi toâi lieân keát saâu xa, vöõng beàn vôùi nhöõng caùi toâi khaùc trong moái lieân heä neàn taûng cuûa gia ñình. Khi aáy treû coù theå vui buoàn, khoâng phaûi chæ vì nhöõng gì toát xaáu cho baûn thaân nhöng coøn vì nhöõng gì toát xaáu cho ngöôøi khaùc.

3.2 Vui buoàn chung nhö nguoàn söùc maïnh

Hôn nöõa, chính nhöõng moái lieân heä thuoäc veà nhau nhö theá seõ laø nguoàn ñoäng löïc lôùn cho tuoåi treû treân böôùc ñöôøng ñôøi. Ngöôøi ta noùi raèng moät ñöùa treû moà coâi raát khoù ñeå coù theå hoïc haønh ñeán nôi ñeán choán, cho duø caùc em coù moät hoaøn caûnh chung quanh khaù toát ñeïp : tröôøng lôùp, nhaø cöûa, vaät duïng. Bôûi vì ôû tuoåi thieáu nhi vaø thieáu nieân, caùc em chaúng theå thaáy heát ñöôïc taàm quan troïng cuûa vieäc hoïc, caùc em khoù coù theå daán thaân trong moät haønh trình daøi, gian khoå ñi ñi tôùi ñích trong vieäc hoïc. Ñeå hoïc thaønh taøi, caàn coù moät yeáu toá quan troïng khaùc : hoïc ñeå laøm vui loøng cha meï, anh chò em. Moái lieân heä thaân tình aáy giuùp cho treû gaén lieàn haønh trình ñôøi mình vôùi mong öôùc cuûa nhöõng ngöôøi thaân. Thaät ra, khoâng phaûi treû em maø ngay ngöôøi lôùn cuõng coù nhu caàu lieân ñôùi nhö vaäy. Khi ngöôøi ta tieán böôùc khoâng phaûi chæ vì nieàm vui noãi buoàn cuûa baûn thaân mình, nhöng coøn laø nieàm vui noãi buoàn cuûa nhöõng ngöôøi thaân, haønh trình seõ vöõng hôn vì lieân ñôùi vôùi nhieàu ngöôøi, coù söï naâng ñôõ nhieàu hôn ñeå vöôït qua nhöõng khoù khaên.

Chính nhö theá, treû em baét ñaàu bieát vui khi laøm cho ngöôøi khaùc vui, bieát buoàn khi mình laøm cho nhöõng ngöôøi thaân cuûa mình phaûi buoàn. Quaû thaät nieàm vui vaø noãi buoàn khoâng phaûi chæ laø chuyeän heân xui cuûa caùi toâi, nhöng coøn do moái lieân ñôùi vôùi anh chò em; coøn coù moät loaïi nieàm vui noãi buoàn do phaåm chaát moái töông quan thaân tình vôùi ngöôøi khaùc.

3.3 Vui buoàn troïn veïn trong tình thöông

Cuoái cuøng chuùng ta nhìn tôùi tröôøng hôïp nhöõng ngöôøi tröôûng thaønh. Moät ngöôøi ñoäc thaân lôùn tuoåi thì thöôøng coù moät ñôøi soáng neà neáp quen thuoäc : chöông trình soáng oån ñònh, nhöõng coâng vieäc ñeàu ñaën, nhöõng vaät duïng ñöôïc saép xeáp ñuùng nôi ñuùng choã. Cuoäc soáng aáy quaû thaät an nhaøn hôn cuoäc soáng cuûa nhöõng ngöôøi coù gia ñình raát nhieàu; cuoäc soáng aáy nhieàu khi cuõng coù veû “ñaïo ñöùc” hôn nhöõng ngöôøi soáng trong nhöõng lo toan cuûa ñôøi soáng gia ñình raát nhieàu, vì hoï coù nhieàu thì giôø ñoïc kinh, ñi leã, khoâng bò xaùo troän taâm hoàn vì choàng, vì vôï, vì con, vì nhöõng baát ñoàng, vì nhöõng lo toan, nhöõng vöôùng baän…. Neáu nhö coù moät ñöùa treû ñeán soáng vôùi ngöôøi ñoäc thaân aáy moät vaøi ngaøy, cuoäc soáng cuûa hoï seõ roái tung leân vaø chaéc chaén hoï seõ raát khoù chòu; neáp soáng “bình an” khoâng coøn troïn veïn nöõa.

Ngöôïc laïi, ñôøi soáng cuûa moät ngöôøi coù con moïn, thì luùc naøo cuõng chu chu chaêm chaém tôùi ñöùa con cuûa mình, ñi ñaâu moät luùc laø ñaõ thaáy soát ruoät, ngôi maét ngôi tay ñeå vui chôi hay laøm moät chuyeän gì ñoù moät chuùt ñaõ thaáy aùy naùy. Roài ñôøi soáng cuûa nhöõng ngöôøi ôû trong ñôøi soáng gia ñình, ñi laøm thì mong ñeán giôø veà, ñi chôi cuõng phaûi saép xeáp chuyeän nhaø, haèng ngaøy coù bao nhieâu noãi lo veà con veà caùi, veà chuyeän gaïo nöôùc, chuyeän aùo quaàn, chuyeän aên hoïc, chuyeän baïn beø cuûa con… Ñôøi soáng trong gia ñình luoân coù nhöõng bieán ñoäng laøm xaùo troän taâm hoàn, luoân coù nhöõng thaùch ñoá laøm ta phaûi noã löïc ñeå giaûi quyeát. . .

Trong hai caùch soáng aáy, chaéc chaén laø cuoäc soáng ñoäc thaân khoûe hôn nhieàu ! Chaéc chaén laø nhöõng ngöôøi baän bòu vì gia ñình phaûi thieät thoøi hôn raát nhieàu ! Theá nhöng, cuoäc soáng ñoäc thaân cuõng raát deã teû nhaït[2]. Laøm sao ngöôøi ñoäc thaân coù ñöôïc söï ngoït ngaøo khi con baét ñaàu bieát ñi, baét ñaàu bieát noùi nhöõng lôøi deã thöông ? Laøm sao coù ñöôïc nieàm vui daâng traøo khi con thi ñaäu ? Laøm sao coù ñöôïc nieàm haân hoan nhö buøng vôõ coi loøng khi con thoaùt ñöôïc moät noãi hieåm nguy ?

3.4 Hai loaïi vui buoàn

Moái thoâng hieäp roäng hôn caùi toâi caù nhaân nhö theá laøm cho ñôøi soáng phieàn phöùc hôn, laøm cho ngöôøi ta ñau khoå nhieàu hôn. Nhöng chính ñoù laïi laø caùi ñeïp cuûa cuoäc soáng con ngöôøi. Cha meï khoâng lo cho mình baèng lo cho con caùi. Söï baát löïc veà vieäc cuûa chính mình nhieàu khi khoâng ñau baèng söï baát löïc ñöùng tröôùc tình caûnh khoù khaên cuûa ngöôøi thaân. Trong tình lieân ñôùi gia ñình, ngöôøi ta vui caùi vui cuûa nhau, buoàn caùi buoàn cuûa nhau, caùi buoàn aáy lôùn hôn vaø caùi vui aáy cuõng lôùn hôn. Hôn nöõa, yù nghóa cuoäc ñôøi hieäp thoâng aáy cuõng chaân chính vaø huyeàn nhieäm hôn, ñeán ñoä ngöôøi ta coøn daùm vì haïnh phuùc cuûa nhau maø hy sinh troïn veïn baûn thaân mình trong nieàm vui, nieàm vui ñöôïc hy sinh cho ngöôøi thaân.

Nieàm vui khaúng ñònh chính mình baèng caùch vun queùn cho baûn thaân mình laø nieàm vui loä loä, nieàm vui cuûa hoa, nieàm vui aáy buøng leân nhöng laïi choùng taøn vaø khôi leân nhöõng tham voïng khoâng bao giôø cuøng. Ngöôïc laïi nieàm vui khi laøm cho ngöôøi khaùc vui thì thaâm traàm, saâu laéng vaø taïo theâm söùc soáng.

Khoâng coù söï thoâng hieäp cuûa tình yeâu, ngöôøi ta chæ coøn bieát ñau noãi khoå cuûa mình, vui nieàm vui cuûa mình. Nhieàu khi noãi ñau noãi buoàn aáy chæ vì mình ñaõ ñöùng ôû vò theá tranh giaønh, khaúng ñònh chính mình, vui buoàn vì chính caùi toâi cuûa mình. Chuùng ta ñoïc trong duï ngoân ngöôøi con hoang ñaøng ñeå hieåu moät loaïi vui buoàn cuûa ngöôøi con caû, buoàn vì söï roäng löôïng cuûa ngöôøi cha, töùc vì ñöùa em cuûa mình ñöôïc soáng laïi, böïc mình trong khi taát caû gia ñình cuøng vui. . . Ñoù laø nhöõng vui buoàn bæ oåi.

Nieàm vui noãi buoàn vì ngöôøi khaùc laø daáu hieäu chaân chính cuûa moät tình yeâu ñích thöïc. Nieàm vui noãi buoàn aáy thaät saâu xa vaø huyeàn nhieäm chöù khoâng phaûi nieàm vui noãi buoàn vò lôïi loäc baûn thaân; nieàm vui noãi buoàn aáy mang vò ngoït ngaøo saâu laéng cuûa tình yeâu. Ñöùc thaùnh Cha giao Phaolo II, trong thö muøa Chay 2003 noùi raèng khi bieát cho ñi, con ngöôøi “caûm nhaän ñöôïc moät söï toaïi nguyeän saâu xa trong taâm hoàn” [soá 3].

3.5 “Vui buoàn” cuûa Thieân Chuùa

Ngöôøi Hy Laïp khaúng ñònh raèng Thöôïng Ñeá chaân thaät laø Thöôïng Ñeá khoâng caàn bieát ñeán vuõ truï, nhöng chæ bieát ñeán chính mình vaø an vui vôùi söï troïn haûo cuûa mình maø thoâi. Thöôïng Ñeá laø khuoân maãu cho theá giôùi theo kieåu nhö nam chaâm huùt saét, huùt maø khoâng bieát mình huùt.

Ngöôïc laïi, Thieân Chuùa trong maïc khaûi Do Thaùi Kitoâ giaùo ñaõ choïn vui buoàn theo kieåu lieân ñôùi. Thieân Chuùa ñaõ cöùu ñoä con ngöôøi baèng caùch lieân ñôùi vôùi con ngöôøi vaø caøng ngaøy caøng lieân luïy vaøo ñôøi soáng con ngöôøi nhieàu hôn. Cuoái cuøng, Thieân Chuùa ñaõ trao ban chính Con Moät cuûa Ngaøi cho con ngöôøi, ñeå nhöõng ai tin vaøo Ngöôøi thì ñöôïc cöùu ñoä. Ñoù laø con ñöôøng töø trôøi ñi xuoáng thaäp giaù, con ñöôøng töï huûy ra khoâng, neân gioáng phaøm nhaân, soáng nhö ngöôøi traàn theá... [Xc. Pl 2, 6-11].

Söï khoân ngoan vaø tình yeâu maø Thieân Chuùa toû ra cho chuùng ta khoâng theo caùch coâ ñoäc, töï maõn, hoaøn haûo cho rieâng mình, nhöng baèng caùch trao ban. Caùch thöùc naøy ngöôøi Hy Laïp cho laø ñieân roà :

“Trong khi ngöôøi Do Thaùi ñoøi hoûi nhöõng ñieàm thieâng daáu laï, coøn ngöôøi Hy Laïp tìm kieám leõ khoân ngoan, thì chuùng toâi laïi rao giaûng moät Ñaáng Kitoâ bò ñoùng ñinh, ñieàu maø ngöôøi Do Thaùi coi laø oâ nhuïc khoâng theå chaáp nhaän, vaø daân ngoaïi cho laø ñieân roà” [1 Cr 1, 22-23].

Keát

“Cho thì coù phuùc hôn laø nhaän” [Cv 20,35], lôøi ñoù khoâng phaûi chæ coù nghóa laø cho ñi moät ñieàu töông ñoái vaø giôùi haïn, cho ñi nhöõng ñieàu mình sôû höõu; vaø dó nhieân “Cho thì coù phuùc hôn laø nhaän” caøng khoâng coù nghóa laø moät caùch laøm phuùc boá thí ñeå laäp coâng ñôøi sau. Trao taëng ôû ñaây phaûi ñaït ñeán möùc ñoä cuûa nhöõng ngöôøi bieát cho ñi chính baûn thaân mình, töùc laø bieát ñoùn nhaän ngöôøi khaùc laø anh chò em, vaø soáng trong söï hieäp thoâng cuûa gia ñình Thieân Chuùa. Khi chuùng ta hieåu ñöôïc mình thuoäc veà nhau, thì chuùng ta môùi coù theå trao taëng baûn thaân cho nhau vaø tìm thaáy nieàm vui vì söï trao taëng, ngay caû khi ñaùnh lieàu chính baûn thaân cuûa mình.

Ñieàu ñoù giuùp chuùng ta bieát traân troïng nhöõng giaù trò heát söùc cao ñeïp cuûa ñôøi soáng gia ñình; nôi ñaây, moät caùch töï nhieân vaø khaù phoå bieán trong cuoäc ñôøi con ngöôøi, moãi ngöôøi ñeàu ñöôïc môøi goïi thöïc hieän vaän maïng ñôøi mình vaø coù nhieàu khaû naêng ñöôïc phuù baåm saün ñeå hoaøn thaønh vaän maïng aáy; nôi ñaây, nhöõng con ngöôøi “nhoû beù” vaø “taàm thöôøng” nhaát theo caùch ñaùnh gía cuûa xaõ hoäi vaãn coù khaû naêng soáng troïn veïn vaän maïng cuûa mình; nôi ñaây, nhöõng coâng vieäc nhoû beù nhaát cuûa ñôøi soáng thöôøng ngaøy, lo böõa aên haèng ngaøy, may vaù, giaët giuõ, queùt nhaø, chaêm soùc cho con… vaãn coù theå laø nhöõng ñieàu tuyeät dieäu cuûa moät tình yeâu daâng taëng chính baûn thaân mình cho ngöôøi mình thöông yeâu; nôi ñaây, moãi con ngöôøi, vôùi taát caû tính töông ñoái cuûa thaân phaän con ngöôøi, laïi coù theå boäc loä “khaùt voïng tuyeät ñoái”, theå hieän ñöôïc giaù trò tuyeät ñoái cuûa phaåm giaù con ngöôøi :

“Khoâng coù tình thöông naøo cao caû hôn tình thöông cuûa ngöôøi ñaõ hy sinh tính maïng vì baïn höõu cuûa mình” [Ga 15,13]

Bôûi vì vieäc cho ñi naøy khoâng phaûi ñöôïc ño ñeám döïa treân vaät ñöôïc cho, nhöõng theå hieän, dieãn taû tính troïn veïn cuûa chính ngöôøi trao taëng :

“Ngöôøi lieàn noùi : ‘Thaày baûo thaät anh em : baø goùa ngheøo naøy ñaõ boû vaøo nhieàu hôn ai heát. Quaû vaäy, taát caû nhöõng ngöôøi kia ñeàu ruùt töø tieàn dö baïc thöøa cuûa hoï, maø boû vaøo daâng cuùng; coøn baø naøy, thì ruùt töø caùi tuùng thieáu cuûa mình, maø boû vaøo ñoù taát caû nhöõng gì baø coù ñeå nuoâi soáng mình” [Lc 21,3-4]

Hôn nöõa, neûo ñöôøng gia ñình, neûo ñöôøng nhaän bieát “. . . Chuùa Cha, laø nguoàn goác moïi gia toäc treân trôøi döôùi ñaát” coù theå giuùp chuùng ta khaùm phaù laïi khuoân maët cuûa Thieân Chuùa chaân thaät hôn.

Tröôùc ñaây, trong neàn vaên hoùa quaân chuû, ngöôøi ta ñi tìm nhöõng phaåm tính cuûa Thieân Chuùa baèng nhöõng baøi toaùn “loaïi suy” [analogie] töø nhöõng vò vua, töø nhöõng ñaáng baäc uy quyeàn. Con ñöôøng aáy daãn tôùi hình aûnh moät vò Thieân Chuùa cao caû, sieâu vôøi, Ngaøi coâng baèng voâ cuøng, khoân ngoan voâ cuøng, quyeàn naêng voâ cuøng . . . Nhöõng phaåm tính aáy nhieàu khi, hoaëc ñuùng hôn laø thöôøng khi, daãn tôùi moät kieåu töông quan thoáng trò, moät cung caùch xin-cho, theå hieän nguyeân lyù danh giaù vôùi ñaày daãy nhöõng toäi theo kieåu “khi quaân”… Nhöõng phaåm tính cuûa Thieân Chuùa theo kieåu nhö theá chöa dieãn taû ñöôïc khoân maët ñích thöïc cuûa moät Thieân Chuùa yeâu thöông, chöa mang laïi ñöôïc nieàm an vui cuûa keû “coù Chuùa”, khoâng khai môû cho nhöõng thaùi ñoä töï do, hieân ngang cuûa ngöôøi con caùi Chuùa, chöa theå hieän tính chaát Tin Möøng cuûa ôn cöùu ñoä Kitoâ giaùo. Nhöõng phaåm tính aáy khoâng coøn ñuïng ñöôïc ñeán taám loøng cuûa con ngöôøi hoâm nay.

“. . . Chuùa Cha, laø nguoàn goác moïi gia toäc treân trôøi döôùi ñaát”. Lieäu chöøng chuùng ta coù theå tìm ñeán moät con ñöôøng khaùc, con ñöôøng thích hôïp ñaëc bieät vôùi taâm thöùc AÙ chaâu, con ñöôøng “loaïi suy” töø tình nghóa gia toäc trong ñôøi soáng thöôøng ngaøy cuûa con ngöôøi ?

Phaûi chaêng tình thöông voâ ñieàu kieän [chaáp nhaän ñöùa con tröôùc heát vì noù laø con cuûa mình chöù khoâng phaûi vì noù thoûa maõn ñöôïc moät ñieàu kieän naøo ñoù cuûa mình] cuûa cha meï ñoái vôùi con caùi laø quaù ñaùng ? Hay chuùng ta ñaõ khoâng daùm tin raèng tình thöông cuûa Thieân Chuùa laø nguoàn goác vaø coøn lôùn hôn, coøn “voâ ñieàu kieän” hôn caû tình thöông cha meï ?

Phaûi chaêng söï “bieát”, söï thaân quen, söï ñoùn nhaän troïn veïn moät con ngöôøi vôùi nhöõng tính chaát ñaëc thuø caù bieät cuûa moãi thaønh vieân trong ñôøi soáng gia ñình chæ laø moät thöù tình caûm laõng maïn ? Hay chuùng ta ñaõ bieán Thieân Chuùa thaønh moät “oâng thaày chaám baøi thi ñaõ roïc phaùch” [ñeå khoâng bieát taùc giaû baøi thi laø ai] ?

Phaûi chaêng söï lieân ñôùi traùch nhieäm vôùi nhau trong gia ñình, cuûa cha meï vôùi con caùi, laø moät thöù “bao che” ? Hay chuùng ta ñaõ boùp meùo khuoân maët Thieân Chuùa trôû neân gioáng nhö moät oâng giaùm ñoác ?

Phaûi chaêng gia ñình nhö moät “coäng ñoàng caùc ngoâi vò” chæ laø moät tính caùch caù bieät cuûa moät kieåu ñoaøn theå khoâng gioáng ai ? Hay chuùng ta ñaõ bieán giao öôùc kyù baèng maùu cuûa Thieân Chuùa thaønh moät thöù giao keøo chæ lieân heä ñeán moät khuoân maãu luaân lyù laïnh luøng coá ñònh ?

Phaûi chaêng Thieân Chuùa coâng baèng voâ cuøng laø moät Thieân Chuùa luùc naøo cuõng muoán ñaët con ngöôøi leân baøn caân toäi phuùc ? Hay ñoù laø moät Thieân Chuùa soáng heát nghóa laøm cha [coâng chính] ñeå troâng chôø ñöùa con quay trôû veà ?

ÔÛ ñaâu cuõng vaäy vaø thôøi naøo cuõng theá, tình caûm gia ñình voán laø tình caûm thaâm saâu vaø chaân thaät nhaát trong ñôøi soáng con ngöôøi. Ñaõ bao laàn trong lòch söû, nhöõng tö töôûng “to lôùn” tìm caùch loaïi boû thöù tình caûm naøy [Platon, Campanella, . . .] ñeàu ñaõ thaát baïi. Lieäu chöøng nhöõng khuoân maãu quaûn trò trong Giaùo Hoäi, nhöõng coäng ñoaøn tu trì trong Giaùo Hoäi . . ., vôùi baàu khí “thoáng nhaát nhö moät ñoaøn binh”, vôùi nhöõng ñoøi hoûi luaân lyù tuyeät ñoái nhö moät khuoân khoå sieâu hình, coù ñi vaøo veát xe cuûa nhöõng “tö töôûng to lôùn” aáy khoâng ?

“. . . Chuùa Cha, laø nguoàn goác moïi gia toäc treân trôøi döôùi ñaát”, chaân lyù naøy thöïc söï laø moät caùnh cöûa khai môû cho taâm hoàn con ngöôøi thôøi ñaïi, nhöõng taâm hoàn ñaõ quaù meät moûi treân böôùc ñöôøng ñôøi vaø caû trong haønh trình ñöùc Tin nhö moät khuoân maãu soáng xa laï vôùi taâm hoàn.

Nguyeãn Troïng Vieãn O.P.

Gôïi yù trao ñoåi

1. Baïn ñaõ bieát nhìn thaáy neùt ñeïp cuûa nhöõng cuoäc ñôøi cho ñi bao giôø chöa ?

2. Baïn coù thaáy taâm hoàn mình lôùn leân khi thuoäc veà nhau khoâng ?

3. Baïn coù bao giôø caûm neám ñöôïc nieàm vui khi cho ñi chính baûn thaân mình chöa ?

Muïc luïc

1. Cuoäc ñôøi laø cho ñi 01

1.1 Ñi tìm ñænh cao ñôøi ngöôøi 01

1.2 Cuoäc ñôøi laøm hoa hay cuoäc ñôøi laøm haït ? 03

1.3 Pheùp laï trong ñôøi soáng gia ñình 03

1.4 Baûn chaát cuoäc ñôøi con ngöôøi laø cho ñi 04

2. Trao taëng chính baûn thaân mình 05

2.1 Lôøi môøi goïi yeâu thöông troïn veïn hôn 05

2.2 Neàn taûng ñôøi soáng gia ñình laø chaáp nhaän nhau 06

2.3 Taám loøng cuûa Cha 09

2.4 Gia ñình nhaân loaïi môùi 10

3. Nieàm vui cuûa söï trao ban chính mình 11

3.1 Vui buoàn cuûa chung 11

3.2 Vui buoàn chung nhö nguoàn söùc maïnh 12

3.3 Vui buoàn troïn veïn trong tình thöông 12

3.4 Hai loaïi vui buoàn 14

3.5 “Vui buoàn” cuûa Thieân Chuùa 15

Keát 16

[1] Suy nieäm veà ñôøi soáng gia ñình döïa theo theo Söù ñieäp Muøa Chay 2003 cuûa ÑTC Gioan Phaoloâ II : “Cho thì coù phuùc hôn laø nhaän” [Cv20,35].

[2] Ñuùng hôn, ngöôøi ñoäc thaân cuõng phaûi tìm thaáy yù nghóa nghóa ñôøi mình trong moái lieân ñôùi hieäp thoâng thöïc söï vôùi ngöôøi khaùc. Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II, trong toâng thö Phaåm Gía Phuï Nöõ, 15-8-1988, noùi raèng : “Theo yù nghóa cuûa Tin Möøng, ñôøi soáng trinh khieát bao haøm söï khöôùc töø hoân nhaân, vaø cuõng laø khöôùc töø vieäc laøm meï theo xaùc thòt. Maëc duø söï töø khöôùc naøy ñoøi hoûi taâm hoàn ngöôøi phuï nöõ phaûi chaáp nhaän moät hy sinh lôùn lao, nhöng laïi khai môû moät kinh nghieäm veà chöùc naêng laøm meï theo moät yù nghóa khaùc, ñoù laø thieân chöùc laøm meï “theo Thaàn Khí” [Xc. Rm 8,4]. Thöïc vaäy, ñôøi soáng trinh khieát khoâng laøm ngöôøi phuï nöõ maát ñi nhöõng neùt ñaëc tröng cuûa mình. Vai troø laøm meï thieâng lieâng coù raát nhieàu hình thöùc. Chaúng haïn trong ñôøi soáng cuûa nhöõng ngöôøi nöõ taän hieán, tuøy theo ñaëc suûng vaø qui luaät cuûa nhöõng hieäp hoäi toâng ñoà khaùc nhau, vai troø ñoù ñöôïc theå hieän qua vieäc chaêm soùc ngöôøi khaùc, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi caàn ñöôïc giuùp ñôõ nhaát, nhö : beänh nhaân, ngöôøi taøn taät, ngöôøi bò boû rôi, keû moà coâi, ngöôøi giaø caû, caùc treû em, caùc thanh nieân, nhöõng ngöôøi bò caàm tuø, vaø noùi chung, nhöng ngöôøi soáng ngoaøi leà xaõ hoäi”. [s. 21.]