Tónh taâm Muøa Chay 2003[1]
Vaøi neùt ñeïp cuûa ñôøi soáng gia ñình
Trong thö Epheâsoâ, thaùnh Phaoloâ khaúng ñònh vôùi
chuùng ta moät chaân lyù : “. . . Chuùa
Cha, laø nguoàn goác moïi gia toäc treân trôøi döôùi ñaát” [Ep
3,14]. Khaúng ñònh aáy coù theå laø môû ra moät neûo ñöôøng tìm veà Thieân
Chuùa qua tình nghóa “gia toäc” thaân quen cuûa con ngöôøi. Neáu nhö nhöõng
tình caûm cuûa ñôøi soáng gia ñình, tình maãu töû, tình phuï töû, tình huynh
ñeä… laø nhöõng gì raát saâu xa vaø soáng ñoäng trong loøng con ngöôøi, thì
chuùng ta cuõng coù theå thaáy haàu nhö taát caû nhöõng ñöôøng neùt cuûa tình
nghóa gia ñình aáy aên khôùp sít sao vôùi khuoân maët Thieân Chuùa maïc khaûi
vaø qua ñöôøng loái cöùu ñoä laï luøng cuûa Ngaøi.
Thöïc
söï suy nieäm veà ñôøi soáng gia ñình döôùi aùnh saùng ñöùc Tin cuõng chính laø
suy nieäm veà kyø coâng cuûa Thieân Chuùa vaø laø suy nieäm veà chính tình yeâu
nhieäm maàu cuûa Thieân Chuùa ñang theå hieän soáng ñoäng trong cuoäc soáng
haèng ngaøy cuûa kieáp nhaân sinh.
1. Cuoäc ñôøi laø cho ñi
1.1 Ñi tìm ñænh cao ñôøi ngöôøi
Chuùng ta coù
theå nhìn thaáy trong cuoäc ñôøi con ngöôøi noùi chung moät bieåu ñoà “treû
nhoû - tröôûng thaønh – tuoåi giaø”, bieåu ñoà bao goàm hai chieàu höôùng
“thaêng tieán - sa suùt”. Cuoäc ñôøi con ngöôøi baét ñaàu töø moät haøi nhi beù
boûng, yeáu ôùt, baát löïc, phaûi leä thuoäc taát caû vaøo ngöôøi khaùc. Theá
roài ñöùa beù aên uoáng, hoïc taäp vaø tích luõy bao nhieâu naêng löïc khaùc
moãi ngaøy moãi nhieàu hôn, trong nieàm mong moûi thôøi gian qua mau töøng
ngaøy, töøng naêm ñeå ñöôïc theâm tuoåi, theâm khoân ngoan, theâm cao lôùn, coù
khaû naêng theå hieän chính mình vaø ñöôïc töï do quyeát ñònh haønh vi cuûa
mình. Nhöng roài sau ñoù, chaúng maáy choác, ngöôøi thanh nieân ñeïp ñeõ aáy,
con ngöôøi treû tuoåi sung söùc aáy, keû nhieàu taøi naêng vaø nhanh nhaäy aáy,
vöôït qua tuoåi sung söùc cuûa mình ñeå ñi vaøo quaù trình xuoáng doác; söùc
khoûe vaø taøi naêng cöù vôi ñi daàn theo naêm thaùng. Roài anh ta laïi phaûi
töøng ngaøy choáng choïi vôùi nhòp ñieäu mau leï cuûa thôøi gian, mong öôùc
thôøi gian ñi chaäm laïi, mong öôùc tuoåi giaø laâu ñeán . . .
Quaû
thaät nhìn vaøo bieåu ñoà aáy ta thaáy cuoäc ñôøi con ngöôøi khaù bi ñaùt :
mong mau lôùn ñeå höôûng nhöõng naêm thaùng töôi ñeïp cuûa ñænh cao cuoäc ñôøi,
nhöng roài laïi mong laâu giaø ñeå ñöôïc döøng laïi laâu hôn ôû ñænh cao aáy.
Theá nhöng cuoäc ñôøi vaãn cöù troâi vaø caùi ñænh cao cuoäc ñôøi aáy nhieàu
khi chæ laø moät böùc maøn moûng, thaät moûng, thaät phuø du; ñuïng vaøo noù
roài, ngöôøi ta seõ thaáy loä ra ngay sau ñoù moät con ñöôøng xuoáng doác. Söï
böøng tænh sau ñænh cao, ñoù laø coá gaéng ñeå “neo mình ôû tuoåi 20”, coá
gaéng ñeå treû maõi, ñeå ñeïp maõi, ñeå maõi maõi laø ngoâi sao… nhöõng coá
gaéng voâ voïng !
Quaû
thaät, neáu ngöôøi ta soáng ñeå ñi tìm ñænh cao ñôøi ngöôøi nhö theá, thì cuoäc
soáng con ngöôøi quaù kyø cuïc. Thoaùng moät caùi, ngöôøi ta ñaõ ñi qua ñænh
cao cuoäc ñôøi vaø caûm thaáy nhö mình ñaõ bò löøa, bò duï doã. Caùi ñænh cao
aáy gioáng nhö moät taám baùnh veõ, moät taám maøn moûng giaû taïo ñöôïc toâ
veõ. Ñoù laø caùi bi ñaùt cuûa moät bieåu ñoà maø ngöôøi ta veõ neân ñöôïc töø
nhöõng gì deã thaáy nhaát, töø nhöõng daùng veû beân ngoaøi cuûa haønh trình
ñôøi ngöôøi; caùi bi ñaùt cuûa chính thaân phaän con ngöôøi daønh cho nhöõng
ngöôøi ñi tìm ñænh cao nôi voùc daùng, nôi taøi naêng, nôi söùc maïnh cuûa baûn
thaân…
Theá
nhöng, lieäu chöøng ta coù theå nhìn thaáy moät bieåu ñoà khaùc khoâng ?
1.2 Cuoäc ñôøi laøm hoa hay cuoäc ñôøi laøm haït ?
Moät
caùch naøo ñoù, chuùng ta coù theå noùi ñöôïc raèng cuoäc ñôøi ñi tìm ñænh cao
qua daùng veû beân ngoaøi nhö theá chính laø “cuoäc ñôøi laøm hoa”. Boâng hoa
bao giôø cuõng töôi taén, röïc rôõ, ñeïp ñeõ. Boâng hoa laø thaønh quaû taäp
trung cuûa taát caû nhöõng caùi toát nhaát cuûa ñôøi caây ñeå khoe saéc moät
laàn. Theá nhöng boâng hoa thì bao giôø cuõng mau heùo taøn; vaø soáng ñôøi
laøm hoa cuõng haøm yù nghóa laø löïa choïn thaùi ñoä : thaø röïc rôõ moät laàn
roài taøn heùo; thaø huy hoøang moät phuùt coøn hôn laàm luõi caû ñôøi. . .
Tuy
nhieân, thaät söï ñôøi caây khoâng phaûi chæ laø kieáp hoa, vaø suy ñeán cuøng,
hoa chæ laø moät giai ñoaïn caàn phaûi traûi qua ñeå thaønh neân haït. Ñôøi
caây caàn coù hoa nhöng cuõng caàn vöôït qua thôøi kyø nôû hoa ñeå ñi ñeán thôøi
kyø ñaäu haït.
Cuoäc
ñôøi laøm haït thì khoâng röïc ñôõ, khoâng khoe saéc toûa höông, khoâng töôi
taén meàm maïi, khoâng thu huùt böôùm ong. Nhöõng cuoäc ñôøi laøm haït vaãn coù
neùt “huyeàn nhieäm”, cao quí, coù neùt ñeïp rieâng cuûa noù. Caùi ñeïp cuûa
haït khoâng loà loä ra ngoaøi, nhöng aån daáu trong daùng veû xaáu xí. Caùi cao
quí cuûa haït khoâng phaûi laø khoe meõ beân ngoaøi nhöng laø öôm maàm beân
trong. Haït cho ñi chính baûn thaân mình, daâng taëng troïn veïn vaø tuyeät
ñoái, vì haït bao giôø cuõng phaûi thoái ñi ñeå naåy sinh nhöõng boâng haït
khaùc.
Theá
thì ñænh cao ñôøi ngöôøi laø cuoäc ñôøi laøm hoa hay cuoäc ñôøi laøm haït ?
Theá thì neùt ñeïp chaân chính cuûa ñôøi ngöôøi laø röïc rôõ ñeå thu huùt hay
quaûng ñaïi, aâm thaàm ñeå cho cho ñi?
1.3 Pheùp laï trong ñôøi soáng gia ñình
Trong ñôøi soáng gia ñình, ngöôøi ta coù theå thaáy thaät
nhieàu pheùp laï, nhöõng pheùp laï xaåy ra thöôøng xuyeân neân nhieàu khi
ngöôøi ta coi thöôøng. Duø vaäy, chaêm chuù moät chuùt, ta cuõng seõ nhaän ra
ngay nhöõng bieán ñoåi kyø dieäu maø ta coù theå goïi ñöôïc laø nhöõng “pheùp
laï giöõa ñôøi thöôøng”. Trong soá nhieàu “pheùp laï” aáy, coù moät pheùp laï
lôùn nhaát : trôû neân cha meï.
Laø con ngöôøi, ai cuõng mong cho mình “ñöôïc”, caùi
ñöôïc cuûa moät loái nhìn laáy mình laøm trung taâm : ñöôïc coù, ñöôïc yeâu,
ñöôïc chaáp nhaän, ñöôïc sung söôùng, . . . Ñoù laø qui luaät chung cuûa thaùi
ñoä con ngöôøi. Theá nhöng, khi moät thanh nieân laøm cha, laøm meï, taát caû
nhöõng caùi ñöôïc aáy ñeàu daàn daàn thay ñoåi. Thay vì ñöôïc chieàu chuoäng,
cha meï baét ñaàu bieát chieàu chuoäng ñöùa con beù boûng cuûa mình; thay vì
ñöôïc yeâu, cha meï baét ñaàu bieát yeâu, yeâu voâ ñieàu kieän ñoái vôùi ñöùa
con cuûa mình; thay vì ñöôïc theâm thu nhaäp, thay vì ñöôïc sung söôùng hôn,
khi laøm cha laøm meï, ngöôøi ta kinh nghieäm nhö ñôøi mình bò ñaûo loän taát
caû : saün saøng hao toån thu nhaäp vì con, saün saøng chòu vaát vaû khoå sôû
vì con. . . Cuoái cuøng, ngöôøi cha ngöôøi meï coøn nghe thaáy lôøi thuùc baùch
nhö theå daùm chaáp nhaän “chaám döùt töông lai” cuûa mình ñeå môû ñöôøng cho
töông lai cuûa con caùi.
Nhìn vaøo cuoäc ñôøi aáy, chuùng ta nhaän ra neùt ñeïp
voâ cuøng cuûa cuoäc ñôøi laøm cha meï. Khoâng phaûi ngaãu nhieân maø tình maãu
töû laø tình caûm ñeïp nhaát trong taâm hoàn con ngöôøi; khoâng phaûi ngaãu
nhieân maø ca dao meï luoân laø maûng ca dao phong phuù nhaát trong kho taøng
vaên chöông nhaân loaïi. Nhìn vaøo pheùp laï aáy, chuùng ta nhaän ra neùt ñeïp
cuûa cuoäc ñôøi cho ñi, neùt ñeïp cuûa cuoäc ñôøi laøm haït.
1.4 Baûn chaát cuoäc ñôøi con ngöôøi laø cho ñi
Trong
khi caùi bieåu ñoà cuûa hieän töôïng boäc loä tính bi ñaùt vaø voâ voïng cuûa
lòch söû ñôøi ngöôøi, thì moät bieåu ñoà khaùc, caên cöù vaøo baûn chaát yeâu
thöông cuûa con ngöôøi, caên cöù vaøo nhöõng nhu caàu raát thaät vaø raát soáng
ñoäng cuûa ñôøi soáng gia ñình, laïi cho thaáy moät söï “hôïp lyù” saâu xa beân
trong : con ngöôøi ñöôïc ñoùn nhaän bao nhieàu hoàng aân ñeå lôùn leân; roài
con ngöôøi laïi coù khaû naêng phaùt trieån vaø saùng taïo cho gia saûn aáy phong phuù theâm; roài cuoái cuøng con
ngöôøi seõ laïi mang taát caû voán lieáng vaø “phaàn lôøi” aáy ñeå tieáp tuïc
cho ñi, cho ñi ñeán taän baûn thaân mình. Thö muøa Chay 2003 cuûa Ñöùc Gioan
Phaoloâ II noùi: “Khuynh höôùng trao ban
ñaõ naèm saâu trong taâm hoàn con ngöôøi” [soá 1].
Nhö
theá, töø quan ñieåm ñôøi ngöôøi laø cho ñi, chuùng ta coù theå khaúng ñònh
raèng “ñænh cao” ñôøi ngöôøi khoâng phaûi laø tuoåi treû, nhöng trong thöïc
chaát, chính laø tuoåi cho ñi, laø tuoåi laøm cha meï, hay laø chính tuoåi
giaø. Quaû thaät nhìn theo quan ñieåm naøy, chuùng ta môùi thaáy ñöôïc neùt
ñeïp cuûa nhöõng neáp nhaên treân traùn, neùt ñeïp cuûa nhöõng sôï toùc baïc,
neùt ñeïp cuûa moät cuoäc ñôøi cho ñi troïn veïn; trong quan ñieåm naøy, chuùng
ta thaáy cuoäc ñôøi con ngöôøi khoâng bi ñaùt nhöng traøn ñaày yù nghóa, bôûi
vì khi ñoù, con ngöôøi theå hieän ñöôïc höôùng haønh trình nhö moät quy luaät
maø Chuùa Gieâsu ñaõ neâu leân tröôùc khi ñi vaøo cuoäc töû naïn cuûa Ngaøi :
“Ñaõ ñeán giôø Con Ngöôøi
ñöôïc toân vinh ! Thaät, Thaày baûo thaät anh em, neáu haït luùa gieo vaøo
loøng ñaát khoâng cheát ñi, thì noù vaãn trô troïi moät mình; coøn neáu cheát
ñi, noù môùi sinh ñöôïc nhieàu haït khaùc. Ai yeâu quí maïng soáng mình, thì
seõ maát; coøn ai coi thöôøng maïng soáng mình ôû ñôøi naøy thì seõ giöõ laïi
ñöôïc cho söï soáng ñôøi ñôøi” [Ga 12,23-35].
Nhö
theá, ta coù theå khaúng ñònh raèng, ñôøi soáng gia ñình, ñöôïc nhìn theo yù
nghóa Kitoâ giaùo, coù khaû naêng giuùp con ngöôøi thöïc hieän vaän maïng ñôøi
ngöôøi vaø giuùp cho con ngöôøi hoaøn thaønh khaùt voïng saâu xa chaân thaät
nhaát cuûa baûn chaát ngöôøi.
2. Trao taëng chính baûn thaân mình
2.1 Lôøi môøi goïi yeâu thöông troïn veïn hôn
Moät
ñöùa beù ñi laïc, lang thang khoùc loùc giöõa ñöôøng phoá, baø con xung quanh
moãi ngöôøi phaûn öùng moät caùch. Ta taïm keå ra moät vaøi thaùi ñoä tieåu
bieåu :
1/ Keát aùn moät ñöùa treû ñaõ khoâng vaâng lôøi cha meï;
2/ Ñuoåi ñöùa beù ñi vì noù mang laïi xui xeûo;
3/ Cho vaøi ñoàng ñeå noù laøm gì thì laøm;
4/ Tìm caùch ñeå giuùp noù trôû veà gia ñình;
5/ Nhaän ñöùa treû laøm con trong gia ñình.
Trong
naêm caùch thöùc naøy, chuùng ta coù theå thaáy coù ba loaïi vaø coù hai söï
khaùc bieät lôùn : söï khaùc bieät thöù nhaát naèm giöõa thaùi ñoä gheùt [thaùi
ñoä 1 vaø 2] vaø thaùi ñoä thöông haïi [thaùi ñoä 3 vaø 4]; söï khaùc bieät
thöù hai naèm giöõa thaùi ñoä thöông haïi vôùi thaùi ñoä thöông yeâu [thaùi ñoä
5]. Laèn ranh thieän aùc naèm ôû giöõa thaùi ñoä gheùt vaø thaùi ñoä thöông
haïi. Nhöng coù leõ khoaûng caùch giöõa thaùi ñoä thöông haïi ñeán thaùi ñoä
thöông yeâu coøn xa hôn nhieàu so vôùi khoaûng caùch töø gheùt ñeán thöông haïi. Ngöôøi ta coù theå ñi
töø choã gheùt ban ñaàu ñeán choã ñeán choã thöông haïi ngay sau ñoù. Loøng
thöông haïi thöïc söï ñaõ laø moät böôùc ñaàu cuûa tình yeâu thöông vaø laø
moät ñieàu naèm saâu trong baûn chaát con ngöôøi, khoù coù theå xoùa boû hoaøn
toaøn ñi ñöôïc. Tuy nhieân, töø choã thöông haïi ñeå boá thí moät vaøi ñieàu,
cho ñeán loøng yeâu thöông trao ban chính baûn thaân, chaáp nhaän phieàn luïy
caû chính baûn thaân cuûa mình vì lieân ñôùi vôùi ngöôøi khaùc, khoaûng caùch
naøy ñoøi hoûi moät söï daán thaân maïnh daïn, töï do, phieâu löu vaø saùng
taïo chính cuoäc ñôøi mình; vaø ñoù chính laø tính caùch tuyeät ñoái cuûa tình
yeâu.
Quaû
thaät, lôøi môøi goïi yeâu thöông laø lôøi môøi goïi khoâng coù giôùi haïn;
khoâng laáy möùc ñoä hôïp lyù naøo ñeå döøng laïi. Lôøi môøi goïi yeâu thöông
luoân luoân laø lôøi môøi goïi troïn veïn hôn. Thöông yeâu chaân chính laø trao
taëng chính baûn thaân mình chöù khoâng phaûi chæ laø trao taëng nhöõng gì dö
thöøa, nhöõng ñieàu beân ngoaøi mình, nhöõng ñieàu mình sôû höõu maø thoâi.
Vôùi
hình aûnh aáy, chuùng ta coù theå nhaän ra neùt ñoäc ñaùo cuûa ñôøi soáng gia
ñình so vôùi nhöõng moái töông quan khaùc trong cuoäc soáng. Tình yeâu thöông
ñích thöïc ñöôïc dieãn taû moät caùch khaù bình thöôøng nhöng laïi raát tuyeät
vôøi trong ñôøi soáng gia ñình, ñoù laø tình yeâu thöông trao taëng chính baûn
thaân mình, ñeå cuøng ñoàng haønh, cuøng lieân luïy, cuøng thaønh coâng vaø
thaát baïi vôùi nhau. Ñoù laø ñôøi soáng luoân ñöôïc nuoâi döôõng baèng lôøi
môøi goïi yeâu thöông troïn veïn hôn.
2.2 Neàn taûng ñôøi soáng gia ñình laø chaáp nhaän nhau
Gia
ñình laø moät coäng ñoàng ngoâi vò, nôi ñoù, ngöôøi ta chaáp nhaän chính “caùi
toâi” cuûa nhau, nghóa laø chaáp nhaän moïi söï thuoäc veà “caùi toâi” aáy,
chöù khoâng phaûi chæ laø ñoùn nhaän moät neùt ñeïp cuûa thaân theå, moät ñöùc
tính, moät taøi naêng naøo ñoù, hoaëc moät ñieàu sôû höõu cuûa nhau. Chính vì
theá, trong gia ñình, ngöôøi ta coù theå phoù thaùc hoaøn toaøn cho nhau, vaø
coù theå troâng caäy vaøo nhau trong taát caû haønh trình cuoäc ñôøi con
ngöôøi. Trong Toâng huaán Ñôøi soáng Gia ñình, ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II
vieát :
“Gia ñình ñöôïc thieát laäp
do tình yeâu thöông vaø ñöôïc sinh ñoäng cuõng do tình yeâu thöông, laø moät
coäng ñoàng caùc ngoâi vò : ñoâi baïn laø nam vaø nöõ, cha meï vaø con caùi,
hoï haøng. Boån phaän ñaàu tieân cuûa noù laø trung thaønh soáng thöïc taïi
cuûa söï hieäp thoâng trong moät coá gaéng beàn bæ nhaèm thaêng tieán moät
coäng ñoàng ñích thöïc goàm caùc ngoâi vò.
Nguyeân
lyù noäi taïi, söùc maïnh thöôøng xuyeân vaø muïc ñích cuoái cuøng cuûa moät
söùc maïnh nhö theá chính laø tình yeâu thöông : cuõng nhö khoâng coù tình yeâu
thöông gia ñình neáu khoâng phaûi laø moät coäng ñoàng caùc ngoâi vò, thì cuõng
theá, khoâng coù tình yeâu thöông, gia ñình khoâng theå soáng, lôùn leân vaø
töï hoaøn thieän xeùt nhö moät coäng ñoàng caùc ngoâi vò”. [soá 15]
Moät
em beù moà coâi luoân mong tìm ñöôïc moät maùi aám gia ñình, mong coù ai ñoù
nhaän mình laø con, vaø mình ñöôïc laø anh, laø em cuûa moät ai khaùc. Nhöng
ñieàu ñoù khoâng phaûi laø deã; bôûi vì, trong khi chöa coù tình yeâu thöông
ñeå chaáp nhaän troïn veïn “caùi toâi” cuûa nhau, ngöôøi ta ñaõ deã daøng bò
ñuïng chaïm vì caù tính hoaëc vì nhöõng thoùi xaáu cuûa cuûa nhau. Tình thöông
haïi vaø thaùi ñoä boá thí hoaøn toaøn khoâng theå giuùp ngöôøi ta coù theå
ñoùn nhaän nhöõng con ngöôøi “nhaân voâ thaäp toaøn” ñöôïc. Khi aáy, chæ caàn
moät truïc traëc nhoû cuõng coù theå laøm lung lay moät ñôøi soáng chung khoâng
coù neàn taûng.
Ngöôïc laïi, trong ñôøi soáng gia ñình, dó
nhieân laø vaãn luoân coù nhöõng khaùc bieät, nhöõng xung ñoät, vaø luoân gaëp
thaáy nhöõng con ngöôøi “nhaân voâ thaäp toaøn”. Tuy nhieân, beân döôùi, neàn
taûng cuûa ñôøi soáng naøy laïi chính laø thaùi ñoä chaáp nhaän nhau voâ ñieàu
kieän, laø thaùi ñoä thuoäc veà nhau, thaùi ñoä ñoùn nhaän tha nhaân nhö cha
cuûa toâi, meï cuûa toâi, con cuûa toâi, anh chò em cuûa toâi… Chính neàn taûng
aáy giuùp con con ngöôøi coù theå hoùa giaûi nhöõng khaùc bieät, vöôït qua
nhöõng xung ñoät.
Quaû
thaät, moät con ngöôøi teä haïi nhaát vaãn coù theå coù ngöôøi thöông, cuï theå
laø baø meï cuûa anh ta, ngöôøi ñaõ daùm chaáp nhaän con ngöôøi teä haïi aáy
nhö laø ngöôøi cuûa mình. Ngöôïc laïi, moät “ngöôøi döng nöôùc laõ”, duø coù
toát ñeán ñaâu, trong quaù trình daøi vaø phöùc taïp cuûa cuoäc soáng, cuõng
vaãn taïo neân nhöõng khaùc bieät, nhöõng caù tính maø ta khoù coù theå chaáp
nhaän hoaøn toaøn ñöôïc.
Caên
baûn cuûa ñôøi soáng chung khoâng theå tìm thaáy nôi söï hoøa hôïp treân beà
maët, nhöng chính laø ôû neàn taûng cuûa söï chaáp nhaän baûn thaân cuûa nhau.
Treân neàn taûng aáy, ngöôøi ta môùi coù theå daøn xeáp nhöõng truïc traëc,
hoøa giaûi nhöõng xung ñoät vôùi nhau. Thieáu neàn taûng naøy, ngöôøi ta seõ
chæ coøn bieát yeâu saùch laãn nhau, soi moùi laãn nhau, tranh giaønh quyeàn
lôïi cuûa nhau vaø khoâng bao giôø coù theå thöïc söï xaây döïng moät cuoäc
soáng chung vöõng beàn ñöôïc.
Nhaân
loaïi tìm moïi caùch ñeå xaây döïng moät theá giôùi hoøa bình, vaø ngöôøi ta
nhöõng töôûng raèng hoøa bình coù ñöôïc laø nhôø ngoaïi giao, nhôø hoäi ñaøm,
nhôø hôïp ñoàng hai beân cuøng coù lôïi. . .
Nhöng thaät ra taát caû nhöõng ñieàu aáy chæ laø nhöõng raùp noái treân
“keøo coät” maø khoâng xaây ñöôïc neàn taûng vöõng chaéc. Ñaõ coù thôøi ngöôøi
ta töôûng raèng : lôïi ích cuûa moãi ngöôøi laø lôïi ích cuûa moïi ngöôøi vaø
ngöôïc laïi. Nhöng cuoäc ñôøi khoâng ñôn giaûn nhö theá. Khoâng coù ngöôøi hy
sinh, chòu thua loã vì ñaõ chaáp nhaän, yeâu thöông ngöôøi thuoäc veà mình, thì
khoâng theå naøo eâm xuoâi moät vieäc gì caû. Veà cuûa caûi, Dostoievsky, trong
ñoaïn vaên noåi tieáng veà Vieân Ñaïi Phaùp Quan Toân giaùo, taùc phaåm Anh Em
nhaø Karamadoáp, ñaõ töøng noùi : “khoâng
bao giôø hoï coù theå phaân phoái vôùi nhau cho oån thoûa ñöôïc !”.
Quaû
thaät, khoâng theå coù söï coâng baèng trong ñôøi soáng gia ñình, nhöng chính
trong gia ñình, vieäc söû duïng cuûa caûi theo nhu caàu cuûa caùc thaønh vieân
laïi ñöôïc thöïc hieän toát ñeïp hôn moïi toå chöùc khaùc. Cuõng theá, ñôøi
soáng gia ñình, duø coù nhöõng truïc traëc, nhöng neàn taûng cuûa noù, bình
thöôøng, vaãn laø nhöõng ngöôøi thuoäc veà nhau; vaø moät ñôøi soáng gia ñình
truïc traëc vaãn bao haøm moät khaû naêng hoøa giaûi lôùn lao vaø caên baûn hôn
raát nhieàu.
2.3 Taám loøng cuûa Cha
Chuùng
ta tìm thaáy moät thí duï raát ñeïp trong duï ngoân ngöôøi Cha nhaân haäu : anh
con caû ñaõ khoâng chaáp nhaän ñöùa em cuûa mình, vaø anh ta tìm thaáy lyù do,
nhöõng lyù do hoaøn toaøn chính ñaùng, hôïp lyù ñeå keát aùn noù :
“Coøn thaèng con cuûa cha
ñoù, sau khi ñaõ nuoát heát cuûa caûi cuûa cha vôùi boïn ñieám, nay trôû veà,
thì cha laïi gieát beâ beùo aên möøng!”[Lc 15,30].
Trong khi ñoù, ngöôøi cha laïi môøi goïi anh
ta ñoùn nhaän “thaèng con cuûa cha” nhö laø “em cuûa con” ñeå coù theå chaáp
nhaän vaøo nhaø cha, aên möøng vaø hoan hyû vì ñieàu toát cho em cuûa mình :
“Nhöng ngöôøi cha noùi vôùi
anh ta : ‘con aø, luùc naøo con cuõng ôû vôùi cha, taát caû nhöõng gì cuûa
cha ñeàu laø cuûa con. Nhöng chuùng ta phaûi aên möøng vaø hoan hyû,
vì em con ñaây ñaõ cheát, nay laïi soáng, ñaõ maát, nay laïi tìm thaáy”
[Lc 15, 31-32]
Trong gia ñình, nhöõng ñöùa con vaãn chaáp nhaän nhau laø
anh chò em cuûa mình; tuy nhieân, taàm nhìn vaø taám loøng cuûa con caùi chaúng
theå baèng ñöôïc taám loøng vaø taàm nhìn cuûa cha meï ñöôïc. Tuy vaãn thöông nhau hôn ngöôøi ngoaøi, nhöng
con caùi cuõng thöôøng nhìn nhau vôùi caùi nhìn ganh tî, so saùnh, hôn thua.
Ñoù laø taàm nhìn la ñaø vaø ñoù laø taám loøng haïn heïp.
Ngöôïc laïi, cha meï thöôøng coù caùi nhìn bao quaùt vaø
moät taám loøng bao la. Cha meï yeâu thöông heát moïi ñöùa con vaø bieát daønh
cho nhöõng ñöùa con naøo yeáu ñau, heøn keùm nhaát nhöõng phöông thöùc öu ñaõi
ñeå chuùng coù theå soáng toát hôn. Taám loøng cuûa cha luoân vui vôùi moïi
ñieàu toát laønh cuûa moãi ñöùa con, vaø luoân buoàn vôùi töøng khoù khaên cuûa
moãi ñöùa con; taám loøng cuûa cha khoâng tìm khaúng ñònh mình baèng caùch so
saùng hôn thua, nhöng bao dung vaø thoâng hieäp vôùi moïi ñöôïc thua trong gia
ñình.
Nhöõng ñöùa con naøo caøng “gaàn” taám loøng cuûa cha
meï, ngöôøi anh chò caû, ñöùa con ñöôïc huû hæ taâm söï vôùi cha meï nhieàu
hôn, seõ deã daøng coù taám loøng cuûa cha ñeå chaáp nhaän moïi anh chò em cuûa
mình. Chæ ñöùa con naøo hieåu ñöôïc loøng cha meï, hieåu noãi loøng bao dung
cuûa cha meï thì ñöùa con aáy môùi thaáy taàm nhìn cuûa mình cao hôn vaø taám
loøng cuûa mình quaûng ñaïi hôn.
Nôi
ñaây chuùng ta hieåu ñöôïc phaàn naøo maàu nhieäm cuûa tình yeâu Thieân Chuùa,
moät Thieân Chuùa laø Cha cuûa moïi ngöôøi; vaø Ngaøi maïc khaûi cho chuùng ta
bieát chæ coù moät Thieân Chuùa laø Cha ñeå chuùng ta cuõng thoaùt khoûi caùi
nhìn hôn thua, caùi nhìn phaùt xuaát töø trung taâm laø baûn thaân mình, laø
ñoaøn theå cuûa mình, laø quoác gia cuûa mình; ñeå chuùng ta vöôït qua ñöôïc
taám loøng haïn heïp vaø bieát thoâng chia vôùi nhau moïi nieàm vui vaø moãi
buoàn.
2.4 Gia ñình nhaân loaïi môùi
Thieân Chuùa saùng taïo con ngöôøi nhö moät gia ñình, gia
ñình Adong vaø Eva. Theá nhöng gia ñình aáy ñaõ sôùm ñoå vôõ vì toäi loãi xen
vaøo. Töø ñoù, gia ñình nhaân loaïi trôû thaønh nôi xaâu xeù nhau. Cain gieát
Abel, ñieàu ñoù coù nghóa laø chính caùc anh chò em trong gia ñình cuõng coù
theå trôû thaønh nhöõng keû giaønh giaät, saâu xeù, kieän tuïng laãn nhau.
Vì theá, khi keå laïi gia phaû Ñöùc Gieâsu [Mt 1, 1-17],
thaùnh Mattheu ñaõ muoán noùi ñeán moät gia ñình môùi trong Ñöùc Gieâsu, gia
ñình Giaùo Hoäi. Gia ñình môùi, töùc laø Gíao Hoäi, ñöôïc thieát laäp ñeå thay
theá cho moái giaây lieân heä maùu muû ñaõ bò phai laït. Trong gia ñình môùi
naøy, Chuùa Gieâsu toû cho chuùng ta bieát moïi ngöôøi ñeàu coù Chuùa Cha, moät
Thieân Chuùa duy nhaát cuûa moïi ngöôøi vaø moïi ngöôøi ñöôïc keâu goïi ñeå
trôû neân ngöôøi em cuûa Ñöùc Gieâsu, trôû neân anh em cuûa nhau trong gia ñình
nhaân loaïi.
Nhö
theá, Thieân Chuùa maëc khaûi cho chuùng ta bieát chæ coù moät Thieân Chuùa,
khoâng phaûi laø ñeå chuùng ta loaïi tröø nhöõng ngöôøi khoâng cuøng nieàm tin,
nhöng laø ñeå coù moät neàn taûng cho gia ñình môùi, trong ñoù, moïi ngöôøi laø
anh em vôùi nhau. Chính trong yù nghóa aáy, chuùng ta hieåu ñöôïc roõ hôn ñieàu
Ñöùc Giao Phaolo II noùi trong Thö muøa Chay 2003 : “Khaû naêng ban taëng chính mình cho ngöôøi khaùc töï noù laø moät quaø
taëng ñeán töø aân suûng cuûa Thieân Chuùa” [soá 4].
Trong
vieãn töôïng nhaân loaïi, khi con ngöôøi nhaän ra mình thuoäc veà gia ñình cuûa
Thieân Chuùa, laø con cuûa moät Cha duy nhaát, thì con ngöôøi môùi coù theå
thöïc söï tìm thaáy moät neàn taûng ñeå baét ñaàu xaây döïng moät theá giôùi
“töù haûi giai huynh ñeä”; khi aáy, con ngöôøi ñoái dieän vôùi lôøi môøi goïi
bieát trao taëng chính baûn thaân, töùc laø bieát chaáp nhaän ngöôøi khaùc nhö
nhöõng keû thuoäc veà mình.
3. Nieàm vui cuûa söï trao ban chính mình
3.1 Vui buoàn cuûa chung
Hieän
nay, chuùng ta thaáy moät hieän töôïng : treû em thoâng minh hôn, hieåu bieát
nhieàu chuyeän hôn so vôùi nhöõng em cuøng tuoåi cuûa vaøi thaäp nieân tröôùc.
Treû em soáng trong moät thôøi ñaïi vaên minh hôn, nhaát laø phaàn lôùn caùc em
ñöôïc göûi ñi nhaø treû töø tuoåi nhoû. Tuy nhieân, khi ñöôïc gôûi tôùi nhaø
treû sôùm quaù vaø nhieàu thôøi gian quaù, treû seõ sôùm hoïc ñöôïc caùc xaùc
ñònh mình, ñoàng thôøi cuõng sôùm hoïc ñöôïc caùch nhaän bieát nhöõng gì thuoäc
veà mình : caùi naøy cuûa toâi, khoâng phaûi cuûa baïn.. . Chuùng raát gioûi,
nhöng cuõng raát deã trôû thaønh nhöõng “oâng thaàn giöõ cuûa”.
Ngöôïc
laïi, ôû trong gia ñình, bình thöôøng, treû seõ daàn daàn hoïc ñöôïc moät caùch
nhìn khaùc : taøi saûn laø cuûa chung, söï thaønh coâng cuûa anh chò em cuõng
laø söï thaønh coâng cuûa chính mình, lôïi ích cuûa gia ñình cuõng laø lôïi ích
cuûa chính mình.
Ñoù
laø böôùc ñaàu cuûa söï môû roäng troïng taâm cuûa cuoäc ñôøi. Trong taâm hoàn
non nôùt cuûa treû, caùi toâi ñöôïc khaùm phaù trong moái töông quan thaân aùi,
vaø caùi toâi aáy khoâng phaûi laø trung taâm duy nhaát cuûa taát caû moïi söï,
nhöng laø caùi toâi lieân keát saâu xa, vöõng beàn vôùi nhöõng caùi toâi khaùc
trong moái lieân heä neàn taûng cuûa gia ñình. Khi aáy treû coù theå vui
buoàn, khoâng phaûi chæ vì nhöõng gì toát xaáu cho baûn thaân nhöng coøn vì
nhöõng gì toát xaáu cho ngöôøi khaùc.
3.2 Vui buoàn chung nhö nguoàn söùc maïnh
Hôn
nöõa, chính nhöõng moái lieân heä thuoäc veà nhau nhö theá seõ laø nguoàn ñoäng
löïc lôùn cho tuoåi treû treân böôùc ñöôøng ñôøi. Ngöôøi ta noùi raèng moät ñöùa treû moà coâi
raát khoù ñeå coù theå hoïc haønh ñeán nôi ñeán choán, cho duø caùc em coù moät
hoaøn caûnh chung quanh khaù toát ñeïp : tröôøng lôùp, nhaø cöûa, vaät duïng.
Bôûi vì ôû tuoåi thieáu nhi vaø thieáu nieân, caùc em chaúng theå thaáy heát
ñöôïc taàm quan troïng cuûa vieäc hoïc, caùc em khoù coù theå daán thaân trong
moät haønh trình daøi, gian khoå ñi ñi tôùi ñích trong vieäc hoïc. Ñeå hoïc
thaønh taøi, caàn coù moät yeáu toá quan troïng khaùc : hoïc ñeå laøm vui loøng
cha meï, anh chò em. Moái lieân heä thaân tình aáy giuùp cho treû gaén lieàn
haønh trình ñôøi mình vôùi mong öôùc cuûa nhöõng ngöôøi thaân. Thaät ra, khoâng
phaûi treû em maø ngay ngöôøi lôùn cuõng coù nhu caàu lieân ñôùi nhö vaäy. Khi
ngöôøi ta tieán böôùc khoâng phaûi chæ vì nieàm vui noãi buoàn cuûa baûn thaân
mình, nhöng coøn laø nieàm vui noãi buoàn cuûa nhöõng ngöôøi thaân, haønh trình
seõ vöõng hôn vì lieân ñôùi vôùi nhieàu ngöôøi, coù söï naâng ñôõ nhieàu hôn
ñeå vöôït qua nhöõng khoù khaên.
Chính
nhö theá, treû em baét ñaàu bieát vui khi laøm cho ngöôøi khaùc vui, bieát
buoàn khi mình laøm cho nhöõng ngöôøi thaân cuûa mình phaûi buoàn. Quaû thaät
nieàm vui vaø noãi buoàn khoâng phaûi chæ laø chuyeän heân xui cuûa caùi toâi,
nhöng coøn do moái lieân ñôùi vôùi anh chò em; coøn coù moät loaïi nieàm vui
noãi buoàn do phaåm chaát moái töông quan thaân tình vôùi ngöôøi khaùc.
3.3 Vui buoàn troïn veïn trong tình thöông
Cuoái
cuøng chuùng ta nhìn tôùi tröôøng hôïp nhöõng ngöôøi tröôûng thaønh. Moät
ngöôøi ñoäc thaân lôùn tuoåi thì thöôøng coù moät ñôøi soáng neà neáp quen
thuoäc : chöông trình soáng oån ñònh, nhöõng coâng vieäc ñeàu ñaën, nhöõng vaät
duïng ñöôïc saép xeáp ñuùng nôi ñuùng choã. Cuoäc soáng aáy quaû thaät an nhaøn
hôn cuoäc soáng cuûa nhöõng ngöôøi coù gia ñình raát nhieàu; cuoäc soáng aáy
nhieàu khi cuõng coù veû “ñaïo ñöùc” hôn nhöõng ngöôøi soáng trong nhöõng lo
toan cuûa ñôøi soáng gia ñình raát nhieàu, vì hoï coù nhieàu thì giôø ñoïc
kinh, ñi leã, khoâng bò xaùo troän taâm hoàn vì choàng, vì vôï, vì con, vì
nhöõng baát ñoàng, vì nhöõng lo toan, nhöõng vöôùng baän…. Neáu nhö coù moät
ñöùa treû ñeán soáng vôùi ngöôøi ñoäc thaân aáy moät vaøi ngaøy, cuoäc soáng
cuûa hoï seõ roái tung leân vaø chaéc chaén hoï seõ raát khoù chòu; neáp soáng
“bình an” khoâng coøn troïn veïn nöõa.
Ngöôïc
laïi, ñôøi soáng cuûa moät ngöôøi coù con moïn, thì luùc naøo cuõng chu chu
chaêm chaém tôùi ñöùa con cuûa mình, ñi ñaâu moät luùc laø ñaõ thaáy soát
ruoät, ngôi maét ngôi tay ñeå vui chôi hay laøm moät chuyeän gì ñoù moät chuùt
ñaõ thaáy aùy naùy. Roài ñôøi soáng cuûa nhöõng ngöôøi ôû trong ñôøi soáng gia
ñình, ñi laøm thì mong ñeán giôø veà, ñi chôi cuõng phaûi saép xeáp chuyeän
nhaø, haèng ngaøy coù bao nhieâu noãi lo veà con veà caùi, veà chuyeän gaïo
nöôùc, chuyeän aùo quaàn, chuyeän aên hoïc, chuyeän baïn beø cuûa con… Ñôøi
soáng trong gia ñình luoân coù nhöõng bieán ñoäng laøm xaùo troän taâm hoàn,
luoân coù nhöõng thaùch ñoá laøm ta phaûi noã löïc ñeå giaûi quyeát. . .
Trong
hai caùch soáng aáy, chaéc chaén laø cuoäc soáng ñoäc thaân khoûe hôn nhieàu !
Chaéc chaén laø nhöõng ngöôøi baän bòu vì gia ñình phaûi thieät thoøi hôn raát
nhieàu ! Theá nhöng, cuoäc soáng ñoäc thaân cuõng raát deã teû nhaït[2].
Laøm sao ngöôøi ñoäc thaân coù ñöôïc söï ngoït ngaøo khi con baét ñaàu bieát
ñi, baét ñaàu bieát noùi nhöõng lôøi deã thöông ? Laøm sao coù ñöôïc nieàm vui
daâng traøo khi con thi ñaäu ? Laøm sao coù ñöôïc nieàm haân hoan nhö buøng vôõ
coi loøng khi con thoaùt ñöôïc moät noãi hieåm nguy ?
3.4 Hai loaïi vui buoàn
Moái thoâng
hieäp roäng hôn caùi toâi caù nhaân nhö theá laøm cho ñôøi soáng phieàn phöùc
hôn, laøm cho ngöôøi ta ñau khoå nhieàu hôn. Nhöng chính ñoù laïi laø caùi ñeïp
cuûa cuoäc soáng con ngöôøi. Cha meï khoâng lo cho mình baèng lo cho con caùi.
Söï baát löïc veà vieäc cuûa chính mình nhieàu khi khoâng ñau baèng söï baát
löïc ñöùng tröôùc tình caûnh khoù khaên cuûa ngöôøi thaân. Trong tình lieân
ñôùi gia ñình, ngöôøi ta vui caùi vui cuûa nhau, buoàn caùi buoàn cuûa nhau,
caùi buoàn aáy lôùn hôn vaø caùi vui aáy cuõng lôùn hôn. Hôn nöõa, yù nghóa
cuoäc ñôøi hieäp thoâng aáy cuõng chaân chính vaø huyeàn nhieäm hôn, ñeán ñoä
ngöôøi ta coøn daùm vì haïnh phuùc cuûa nhau maø hy sinh troïn veïn baûn thaân
mình trong nieàm vui, nieàm vui ñöôïc hy sinh cho ngöôøi thaân.
Nieàm
vui khaúng ñònh chính mình baèng caùch vun queùn cho baûn thaân mình laø nieàm
vui loä loä, nieàm vui cuûa hoa, nieàm vui aáy buøng leân nhöng laïi choùng
taøn vaø khôi leân nhöõng tham voïng khoâng bao giôø cuøng. Ngöôïc laïi nieàm
vui khi laøm cho ngöôøi khaùc vui thì thaâm traàm, saâu laéng vaø taïo theâm
söùc soáng.
Khoâng
coù söï thoâng hieäp cuûa tình yeâu, ngöôøi ta chæ coøn bieát ñau noãi khoå
cuûa mình, vui nieàm vui cuûa mình. Nhieàu khi noãi ñau noãi buoàn aáy chæ vì
mình ñaõ ñöùng ôû vò theá tranh giaønh, khaúng ñònh chính mình, vui buoàn vì
chính caùi toâi cuûa mình. Chuùng ta ñoïc trong duï ngoân ngöôøi con hoang
ñaøng ñeå hieåu moät loaïi vui buoàn cuûa ngöôøi con caû, buoàn vì söï roäng
löôïng cuûa ngöôøi cha, töùc vì ñöùa em cuûa mình ñöôïc soáng laïi, böïc mình
trong khi taát caû gia ñình cuøng vui. . . Ñoù laø nhöõng vui buoàn bæ oåi.
Nieàm
vui noãi buoàn vì ngöôøi khaùc laø daáu hieäu chaân chính cuûa moät tình yeâu
ñích thöïc. Nieàm vui noãi buoàn
aáy thaät saâu xa vaø huyeàn nhieäm chöù khoâng phaûi nieàm vui noãi buoàn vò
lôïi loäc baûn thaân; nieàm vui noãi buoàn aáy mang vò ngoït ngaøo saâu laéng
cuûa tình yeâu. Ñöùc thaùnh Cha giao Phaolo II, trong thö muøa Chay 2003 noùi
raèng khi bieát cho ñi, con ngöôøi “caûm
nhaän ñöôïc moät söï toaïi nguyeän saâu xa trong taâm hoàn” [soá 3].
3.5 “Vui buoàn” cuûa Thieân Chuùa
Ngöôøi
Hy Laïp khaúng ñònh raèng Thöôïng Ñeá chaân thaät laø Thöôïng Ñeá khoâng caàn
bieát ñeán vuõ truï, nhöng chæ bieát ñeán chính mình vaø an vui vôùi söï troïn
haûo cuûa mình maø thoâi. Thöôïng Ñeá laø khuoân maãu cho theá giôùi theo kieåu
nhö nam chaâm huùt saét, huùt maø khoâng bieát mình huùt.
Ngöôïc laïi, Thieân Chuùa trong maïc khaûi Do
Thaùi Kitoâ giaùo ñaõ choïn vui buoàn theo kieåu lieân ñôùi. Thieân Chuùa ñaõ
cöùu ñoä con ngöôøi baèng caùch lieân ñôùi vôùi con ngöôøi vaø caøng ngaøy
caøng lieân luïy vaøo ñôøi soáng con ngöôøi nhieàu hôn. Cuoái cuøng, Thieân
Chuùa ñaõ trao ban chính Con Moät cuûa Ngaøi cho con ngöôøi, ñeå nhöõng ai tin
vaøo Ngöôøi thì ñöôïc cöùu ñoä. Ñoù laø con ñöôøng töø trôøi ñi xuoáng thaäp
giaù, con ñöôøng töï huûy ra khoâng, neân gioáng phaøm nhaân, soáng nhö ngöôøi
traàn theá... [Xc. Pl 2, 6-11].
Söï
khoân ngoan vaø tình yeâu maø Thieân Chuùa toû ra cho chuùng ta khoâng theo
caùch coâ ñoäc, töï maõn, hoaøn haûo cho rieâng mình, nhöng baèng caùch trao
ban. Caùch thöùc naøy ngöôøi Hy Laïp cho laø ñieân roà :
“Trong khi ngöôøi Do Thaùi
ñoøi hoûi nhöõng ñieàm thieâng daáu laï, coøn ngöôøi Hy Laïp tìm kieám leõ
khoân ngoan, thì chuùng toâi laïi rao giaûng moät Ñaáng Kitoâ bò ñoùng ñinh,
ñieàu maø ngöôøi Do Thaùi coi laø oâ nhuïc khoâng theå chaáp nhaän, vaø daân
ngoaïi cho laø ñieân roà” [1 Cr 1, 22-23].
Keát
“Cho thì
coù phuùc hôn laø nhaän” [Cv 20,35], lôøi ñoù khoâng phaûi chæ coù nghóa
laø cho ñi moät ñieàu töông ñoái vaø giôùi haïn, cho ñi nhöõng ñieàu mình sôû
höõu; vaø dó nhieân “Cho thì coù phuùc
hôn laø nhaän” caøng khoâng coù nghóa laø moät caùch laøm phuùc boá thí ñeå
laäp coâng ñôøi sau. Trao taëng ôû ñaây phaûi ñaït ñeán möùc ñoä cuûa nhöõng
ngöôøi bieát cho ñi chính baûn thaân mình, töùc laø bieát ñoùn nhaän ngöôøi
khaùc laø anh chò em, vaø soáng trong söï hieäp thoâng cuûa gia ñình Thieân
Chuùa. Khi chuùng ta hieåu ñöôïc mình thuoäc veà nhau, thì chuùng ta môùi coù
theå trao taëng baûn thaân cho nhau vaø tìm thaáy nieàm vui vì söï trao taëng,
ngay caû khi ñaùnh lieàu chính baûn thaân cuûa mình.
Ñieàu ñoù giuùp chuùng ta bieát traân troïng nhöõng giaù
trò heát söùc cao ñeïp cuûa ñôøi soáng gia ñình; nôi ñaây, moät caùch töï
nhieân vaø khaù phoå bieán trong cuoäc ñôøi con ngöôøi, moãi ngöôøi ñeàu ñöôïc
môøi goïi thöïc hieän vaän maïng ñôøi mình vaø coù nhieàu khaû naêng ñöôïc phuù
baåm saün ñeå hoaøn thaønh vaän maïng aáy; nôi ñaây, nhöõng con ngöôøi “nhoû
beù” vaø “taàm thöôøng” nhaát theo caùch ñaùnh gía cuûa xaõ hoäi vaãn coù khaû
naêng soáng troïn veïn vaän maïng cuûa mình; nôi ñaây, nhöõng coâng vieäc nhoû
beù nhaát cuûa ñôøi soáng thöôøng ngaøy, lo böõa aên haèng ngaøy, may vaù,
giaët giuõ, queùt nhaø, chaêm soùc cho con… vaãn coù theå laø nhöõng ñieàu
tuyeät dieäu cuûa moät tình yeâu daâng taëng chính baûn thaân mình cho ngöôøi
mình thöông yeâu; nôi ñaây, moãi con ngöôøi, vôùi taát caû tính töông ñoái cuûa
thaân phaän con ngöôøi, laïi coù theå boäc loä “khaùt voïng tuyeät ñoái”, theå
hieän ñöôïc giaù trò tuyeät ñoái cuûa phaåm giaù con ngöôøi :
“Khoâng coù tình thöông naøo cao caû hôn tình thöông cuûa ngöôøi
ñaõ hy sinh tính maïng vì baïn höõu cuûa mình” [Ga 15,13]
Bôûi
vì vieäc cho ñi naøy khoâng phaûi ñöôïc ño ñeám döïa treân vaät ñöôïc cho,
nhöõng theå hieän, dieãn taû tính troïn veïn cuûa chính ngöôøi trao taëng :
“Ngöôøi lieàn noùi : ‘Thaày
baûo thaät anh em : baø goùa ngheøo naøy ñaõ boû vaøo nhieàu hôn ai heát. Quaû
vaäy, taát caû nhöõng ngöôøi kia ñeàu ruùt töø tieàn dö baïc thöøa cuûa hoï,
maø boû vaøo daâng cuùng; coøn baø naøy, thì ruùt töø caùi tuùng thieáu cuûa
mình, maø boû vaøo ñoù taát caû nhöõng gì baø coù ñeå nuoâi soáng mình” [Lc
21,3-4]
Hôn nöõa, neûo ñöôøng gia ñình, neûo ñöôøng nhaän bieát
“. . . Chuùa Cha, laø nguoàn goác
moïi gia toäc treân trôøi döôùi ñaát” coù theå giuùp chuùng ta
khaùm phaù laïi khuoân maët cuûa Thieân Chuùa chaân thaät hôn.
Tröôùc ñaây, trong neàn vaên hoùa quaân chuû, ngöôøi ta
ñi tìm nhöõng phaåm tính cuûa Thieân Chuùa baèng nhöõng baøi toaùn “loaïi suy”
[analogie] töø nhöõng vò vua, töø nhöõng ñaáng baäc uy quyeàn. Con ñöôøng aáy
daãn tôùi hình aûnh moät vò Thieân Chuùa cao caû, sieâu vôøi, Ngaøi coâng baèng
voâ cuøng, khoân ngoan voâ cuøng, quyeàn naêng voâ cuøng . . . Nhöõng phaåm
tính aáy nhieàu khi, hoaëc ñuùng hôn laø thöôøng khi, daãn tôùi moät kieåu
töông quan thoáng trò, moät cung caùch xin-cho, theå hieän nguyeân lyù danh
giaù vôùi ñaày daãy nhöõng toäi theo kieåu “khi quaân”… Nhöõng phaåm tính cuûa
Thieân Chuùa theo kieåu nhö theá chöa dieãn taû ñöôïc khoân maët ñích thöïc
cuûa moät Thieân Chuùa yeâu thöông, chöa mang laïi ñöôïc nieàm an vui cuûa keû
“coù Chuùa”, khoâng khai môû cho nhöõng thaùi ñoä töï do, hieân ngang cuûa
ngöôøi con caùi Chuùa, chöa theå hieän tính chaát Tin Möøng cuûa ôn cöùu ñoä
Kitoâ giaùo. Nhöõng phaåm tính aáy khoâng coøn ñuïng ñöôïc ñeán taám loøng cuûa
con ngöôøi hoâm nay.
“.
. . Chuùa Cha, laø nguoàn goác moïi gia toäc
treân trôøi döôùi ñaát”. Lieäu chöøng chuùng ta coù theå tìm ñeán
moät con ñöôøng khaùc, con ñöôøng thích hôïp ñaëc bieät vôùi taâm thöùc AÙ
chaâu, con ñöôøng “loaïi suy” töø tình nghóa gia toäc trong ñôøi soáng thöôøng
ngaøy cuûa con ngöôøi ?
Phaûi chaêng tình thöông voâ ñieàu kieän [chaáp nhaän ñöùa con tröôùc heát vì noù laø
con cuûa mình chöù khoâng phaûi vì noù thoûa maõn ñöôïc moät ñieàu kieän naøo
ñoù cuûa mình] cuûa cha meï ñoái vôùi con caùi laø quaù ñaùng ? Hay chuùng
ta ñaõ khoâng daùm tin raèng tình thöông cuûa Thieân Chuùa laø nguoàn goác vaø
coøn lôùn hôn, coøn “voâ ñieàu kieän” hôn caû tình thöông cha meï ?
Phaûi chaêng söï “bieát”, söï thaân quen, söï ñoùn nhaän
troïn veïn moät con ngöôøi vôùi nhöõng tính chaát ñaëc thuø caù bieät cuûa moãi
thaønh vieân trong ñôøi soáng gia ñình chæ laø moät thöù tình caûm laõng maïn ?
Hay chuùng ta ñaõ bieán Thieân Chuùa thaønh moät “oâng thaày chaám baøi thi ñaõ
roïc phaùch” [ñeå khoâng bieát taùc giaû
baøi thi laø ai] ?
Phaûi chaêng söï lieân ñôùi traùch nhieäm vôùi nhau trong
gia ñình, cuûa cha meï vôùi con caùi, laø moät thöù “bao che” ? Hay chuùng ta
ñaõ boùp meùo khuoân maët Thieân Chuùa trôû neân gioáng nhö moät oâng giaùm
ñoác ?
Phaûi
chaêng gia ñình nhö moät “coäng ñoàng caùc ngoâi vò” chæ laø moät tính caùch
caù bieät cuûa moät kieåu ñoaøn theå khoâng gioáng ai ? Hay chuùng ta ñaõ bieán
giao öôùc kyù baèng maùu cuûa Thieân Chuùa thaønh moät thöù giao keøo chæ lieân
heä ñeán moät khuoân maãu luaân lyù laïnh luøng coá ñònh ?
Phaûi
chaêng Thieân Chuùa coâng baèng voâ cuøng laø moät Thieân Chuùa luùc naøo cuõng
muoán ñaët con ngöôøi leân baøn caân toäi phuùc ? Hay ñoù laø moät Thieân Chuùa
soáng heát nghóa laøm cha [coâng chính] ñeå troâng chôø ñöùa con quay trôû veà
?
ÔÛ ñaâu cuõng vaäy vaø thôøi naøo cuõng theá, tình caûm
gia ñình voán laø tình caûm thaâm saâu vaø chaân thaät nhaát trong ñôøi soáng
con ngöôøi. Ñaõ bao laàn trong lòch söû, nhöõng tö töôûng “to lôùn” tìm caùch
loaïi boû thöù tình caûm naøy [Platon, Campanella, . . .] ñeàu ñaõ thaát baïi.
Lieäu chöøng nhöõng khuoân maãu quaûn trò trong Giaùo Hoäi, nhöõng coäng ñoaøn
tu trì trong Giaùo Hoäi . . ., vôùi baàu khí “thoáng nhaát nhö moät ñoaøn
binh”, vôùi nhöõng ñoøi hoûi luaân lyù tuyeät ñoái nhö moät khuoân khoå sieâu
hình, coù ñi vaøo veát xe cuûa nhöõng “tö töôûng to lôùn” aáy khoâng ?
“.
. . Chuùa Cha, laø nguoàn goác moïi gia toäc
treân trôøi döôùi ñaát”, chaân lyù naøy thöïc söï laø moät caùnh
cöûa khai môû cho taâm hoàn con ngöôøi thôøi ñaïi, nhöõng taâm hoàn ñaõ quaù
meät moûi treân böôùc ñöôøng ñôøi vaø caû trong haønh trình ñöùc Tin nhö moät
khuoân maãu soáng xa laï vôùi taâm hoàn.
Nguyeãn
Troïng Vieãn O.P.
Gôïi yù trao ñoåi
1. Baïn ñaõ bieát nhìn
thaáy neùt ñeïp cuûa nhöõng cuoäc ñôøi cho ñi bao giôø chöa ?
2. Baïn coù thaáy taâm
hoàn mình lôùn leân khi thuoäc veà nhau khoâng ?
3. Baïn coù bao giôø
caûm neám ñöôïc nieàm vui khi cho ñi chính baûn thaân mình chöa ?
Muïc luïc
1. Cuoäc
ñôøi laø cho ñi 01
1.1 Ñi tìm ñænh cao ñôøi ngöôøi 01
1.2 Cuoäc ñôøi laøm hoa hay cuoäc ñôøi laøm haït
? 03
1.3 Pheùp laï trong ñôøi soáng gia ñình 03
1.4 Baûn chaát cuoäc ñôøi con ngöôøi laø cho ñi 04
2. Trao
taëng chính baûn thaân mình 05
2.1 Lôøi môøi goïi yeâu thöông troïn veïn hôn 05
2.2 Neàn taûng ñôøi soáng gia ñình laø chaáp
nhaän nhau 06
2.3 Taám loøng cuûa Cha 09
2.4 Gia ñình nhaân loaïi môùi 10
3. Nieàm
vui cuûa söï trao ban chính mình 11
3.1 Vui buoàn cuûa chung 11
3.2 Vui buoàn chung nhö nguoàn söùc maïnh 12
3.3 Vui buoàn troïn veïn trong tình thöông 12
3.4 Hai loaïi vui buoàn 14
3.5 “Vui buoàn” cuûa Thieân Chuùa 15
Keát 16
[1]
Suy nieäm veà ñôøi soáng gia ñình döïa theo theo Söù ñieäp Muøa Chay 2003 cuûa
ÑTC Gioan Phaoloâ II : “Cho thì coù phuùc
hôn laø nhaän” [Cv20,35].
[2]
Ñuùng hôn, ngöôøi ñoäc thaân cuõng phaûi tìm thaáy yù nghóa nghóa ñôøi mình
trong moái lieân ñôùi hieäp thoâng thöïc söï vôùi ngöôøi khaùc. Ñöùc Thaùnh Cha
Gioan Phaoloâ II, trong toâng thö Phaåm Gía Phuï Nöõ, 15-8-1988, noùi raèng : “Theo yù nghóa cuûa Tin Möøng, ñôøi soáng
trinh khieát bao haøm söï khöôùc töø hoân nhaân, vaø cuõng laø khöôùc töø vieäc
laøm meï theo xaùc thòt. Maëc duø söï töø khöôùc naøy ñoøi hoûi taâm hoàn
ngöôøi phuï nöõ phaûi chaáp nhaän moät hy sinh lôùn lao, nhöng laïi khai môû
moät kinh nghieäm veà chöùc naêng laøm meï theo moät yù nghóa khaùc, ñoù laø
thieân chöùc laøm meï “theo Thaàn Khí” [Xc. Rm 8,4]. Thöïc vaäy, ñôøi soáng
trinh khieát khoâng laøm ngöôøi phuï nöõ maát ñi nhöõng neùt ñaëc tröng cuûa
mình. Vai troø laøm meï thieâng lieâng coù raát nhieàu hình thöùc. Chaúng haïn
trong ñôøi soáng cuûa nhöõng ngöôøi nöõ taän hieán, tuøy theo ñaëc suûng vaø
qui luaät cuûa nhöõng hieäp hoäi toâng ñoà khaùc nhau, vai troø ñoù ñöôïc theå
hieän qua vieäc chaêm soùc ngöôøi khaùc, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi caàn
ñöôïc giuùp ñôõ nhaát, nhö : beänh nhaân, ngöôøi taøn taät, ngöôøi bò boû rôi,
keû moà coâi, ngöôøi giaø caû, caùc treû em, caùc thanh nieân, nhöõng ngöôøi bò
caàm tuø, vaø noùi chung, nhöng ngöôøi soáng ngoaøi leà xaõ hoäi”. [s. 21.]
0 nhận xét:
Đăng nhận xét